ساختارشناسی ملات در لایه های اندود سازه موسوم به سقایه ربع رشیدی تبریز

محوطه تاریخی ربع رشیدی تبریز که در سال ۷۰۰ ه.ق. ساخته شده است تا سده دهم ه.ق. به صورت  های مختلف نظامی و مسکونی مورد استفاده قرارگرفته است. یکی از سازه  های معماری ربع رشیدی، سازه آبی موسوم به سقایه است که در جبهه جنوب شرقی قرار دارد. کاوش باستان شناختی محل موسوم به سقایه ربع رشیدی از سال ۱۳۸۶ توسط معاونت میراث فرهنگی تبریز شروع شده است. ولی در این مدت، مطالعه فنی بر روی ملات (ملات دیوارچینی و ملات اندود) در این بخش از مجموعه ربع رشیدی انجام نپذیرفته است. مطالعات فنی بر روی مواد و مصالح این سازه آبی (پژوهش پیش   رو بخشی از این مطالعات است)، می  تواند در آینده به شناخت هویت و کاربری بنا منجر شود. از طرفی برای حفاظت صحیح اثر و همچنین مداخلات مرمتی، نیازمند شناخت فنی ملات در این مجموعه هستیم؛ بنابراین فناوری ملات به کار رفته در این سازه آبی، نیازمند بازشناسی با روش  های علمی اعم از مطالعات میدانی و آزمایشگاهی و تحلیلی و تجربی است. در این راستا، از سه لایه اندود و همچنین ملات آجرچینی، نمونه  برداری شد و مطالعات XRD, XRF, SEM-EDS انجام شد. درنتیجه مطالعات مشخص شد که ملات آجرچینی و ملات لایه  های اندود، آهکی است. در مرحله عمل  آوری، به همه ملات  ها مقداری ماسه و خاک اضافه شده است با این تفاوت که میزان خاک و ماسه در ملات آجرچینی بسیار بیشتر بوده و به همین دلیل، کیفیت آن نسبت به ملات اندود  ها پایین  تر است. همچنین در ملات لایه  های اندود، مقدار کمی دانه  های زغال شناسایی شد.

کلیدواژه ها:

Characterization ، Lime Mortar ، Rab’-e Rashidi ، Soqāya ، Tabriz ، Ilkhanid hydraulic structures ، ساختارشناسی ، ملات آهکی ، سقایه ربع رشیدی ، تبریز ، ساختارهای آبرسانی ایلخانی