مطالعه محصولات و عوامل خوردگی آلیاژ برنج به کاررفته در چهار نسخه قاجاری

مس و آلیاژهای آن تحت تاثیر عوامل محیطی خورنده دچار خوردگی شده و بسیاری از ویژگیهای آثار تاریخی ازجمله ویژگی   ظاهری و زیبایی را تحت  الشعاع قرار می  دهد. همجواری فلز و مواد آلی ازجمله مواردی است که در بسیاری از آثار تاریخی مخصوصا نسخ دارای تذهیب مشاهده می-گردد که در این نوع آثار، خوردگی فلز تحت تاثیر عوامل خورنده آلی مانند اسیدهای کربوکسیلیک اتفاق افتاده و محصولات خوردگی سبزرنگ ایجاد می  گردد. در این پژوهش، چهار نسخه  ی قاجاری دارای تزیینات فلزی جهت شناسایی عوامل موثر در خوردگی نواحی فلزی، موردمطالعه قرار گرفت. در آنالیزهای انجام شده در این پژوهش از FESEM-EDS، ATR-FTIR،  Ramanو pH متر استفاده گردید. با بررسیهای انجامگرفته در هر چهار نسخه  ی تاریخی، نوعی آلیاژ مس که شبیه به آلیاژ برنج بود شناسایی گردید. چسب استفادهشده جهت اتصال فلز به بستر کاغذی براساس چسب  های استخراجشده از هر چهار نمونه  ی تاریخی، صمغ عربی شناسایی گردید. محصولات خوردگی ایجادشده از نوع کربوکسیلات  های فلزی ازجمله کربوکسیلات  های مس و روی شناسایی گردید. فرمات و استات  ها در ساختار محصولات خوردگی سبزرنگ تشخیص داده شد. نواحی دارای لکه  های روغنی که در دو نمو  نه وجود داشت، دارای خوردگی شدید  تری بودند که تاثیر مخرب روغن بر ایجاد صابون  های فلزی که در ادبیات پژوهش نیز به آن اشارهشده، مشخص گردید. محصولات خوردگی ایجادشده در نواحی دارای فلز منجر به از بین رفتن جلوه  ی طلایی تزیینات شده و در بین الیاف کاغذ نفوذ کرده  اند. در بررسی pH نمونه  ها، نواحی دارای خوردگی نسبت به نواحی فاقد فلز حدود یک واحد اسیدی نشان داد که عامل مهمی در تخریب بستر سلولزی از طریق هیدرولیز اسیدی است.

کلیدواژه ها:

Qajar Era Manuscripts ، Golden Color ، Metal Corrosion ، Brass Alloy ، Metal Carboxylates ، نسخ قاجاری ، رنگ طلایی ، خوردگی فلز ، آلیاژ برنج ، کربوکسیلات فلزی