درک دقیق تر از سامانه های حکمرانی به منظور مدیریت پایدار آب با نگاهی ویژه به شرایط ایران

رقابت برای منابع آبی، به دلیل فشارهای طرف تقاضا و عرضه که ناشی از توسعه اقتصادی، رشد جمعیت و تغییرات اقلیمی می باشد، بحران آب را به اساسی ترین چالش قرن حاضر تبدیل کرده است که پیامدهای آن با حقوق بشر و امنیت غذایی ارتباط دارد. پیش بینی می شود تا سال ۲۰۵۰ تنش آبی زندگی بیش از چهار میلیارد نفر در جهان را تحت تاثیر قرار دهد. بدیهی است بدون انتقال جدی از مدیریت بحران به مدیریت ریسک، تعارضات بیش تر، اجتناب ناپذیر خواهد بود. پژوهش گران، بحران آب را تا حد زیادی به ضعف حکمرانی دولت ها (شامل سامانه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و اداری که برای توسعه و مدیریت منابع آب وجود دارد) نسبت داده اند. بنابراین، سازوکارهای حکمرانی آب در دنیا، نیازمند رویکردهای نوآورانه و پایدار برای انطباق با شرایط در حال تحول و عدم قطعیت های مرتبط با حوزه آب است و بدین منظور شیوه های مختلف حکمرانی آب در کشورها و مناطق مختلف جهان شکل گرفته است. با این حال، مفهوم حکمرانی آب، موضوع قابل بحثی است که بسیاری از زوایای آن هنوز به درستی تبیین نشده است و به ویژه در ایران جای خالی بسیاری از مباحث مطرح شده در ادبیات جهانی احساس می گردد. پژوهش حاضر با رویکرد مروری-تحلیلی، در ابتدا به تبیین مبانی و مفاهیم حکمرانی آب، معرفی انواع و ویژگی های آن پرداخته، سپس وضعیت حاکمیت آب در ایران و جهان را مورد واکاوی قرار داده و مزایا و چالش های آن را به تصویر می کشد و بر این اساس پیشنهادهایی شامل تقویت بعد سازمانی، استقرار سامانه تحت حاکمیت قانون براساس تنظیم گری فعال و مبتنی بر اصول سه گانه حقوقی حکمرانی مطلوب، توجه به پسآب ها و روانآب ها با تدوین قوانین بالادستی، اصلاح الگوی کشاورزی و افزایش مشارکت جامعه مدنی و ذی نفعان آب را برای اصلاح با تاکید بر شرایط اقتصادی، اجتماعی و حقوقی حاکم بر کشور ارائه می کند.

کلیدواژه ها:

امنیت آبی ، بهره وری ، پایداری ، حکمرانی آب ، سیاست آب ، مدیریت منابع آب