واکاوی نشانگرهای ظرفیت سازگاری واحدهای بهره برداری کشاورزی در شرایط ناامنی آبی در استان همدان

طی یک دهه گذشته افزایش جمعیت، آلودگی منابع آبی، تغییراقلیم، برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی به افت توان منابع آبی دامن زده است و استان همدان شرایط سخت ناامنی آبی را تجربه کرده است. از همین رو پژوهش حاضر با هدف واکاوی نشانگرهای ظرفیت سازگاری واحدهای بهره برداری کشاورزی در شرایط ناامنی آبی در استان همدان و به روش دلفی انجام شد. جامعه آماری پژوهش را کارشناسان حوزه مدیریت آب کشاورزی در سطح دانشگاهی تشکیل دادند. با بهره گیری از روش نمونه گیری هدفمند و زنجیره ای ۱۶ نفر از کارشناسان و متخصصان مجرب از دانشگاه های تهران (۳ متخصص)، تربیت مدرس (۸ متخصص)، بوعلی سینا (۳ متخصص)، شهرکرد (۱ متخصص)، پیام نور همدان (۱ متخصص) به عنوان نمونه انتخاب شدند و این انتخاب براساس تخصص و شناخت نسبت به منطقه آنها انجام شد. نتایج نشان داد که ۱۷مقوله به عنوان مهمترین شاخص مورد توافق متخصصان این حوزه هستند که در ۵ مولفه اجتماعی، زراعی، اقتصادی-مالی، فنی-زیرساختی و نهادی دسته بندی شدند. براساس نتایج بدست آمده از تحلیل مولفه اصلی به ترتیب  مولفه های اجتماعی (۰/۴۷۳)، زراعی (۰/۲۳۶)، نهادی (۰/۱۲۷)، اقتصادی (۰/۰۸۸) و فنی-زیرساختی (۰/۰۷۷) به عنوان اولین تا پنجمین مولفه مهم در ظرفیت سازگاری اهمیت و وزن بالایی داشتند. بکارگیری دانش بعنوان یک زیرمولفه اجتماعی نقش مهمی در سازگاری با کم آبی ایفا می کند. یعنی کشاورزانی که درک و دانش بیشتری از بحران کم آبی داشته باشند، توانایی سازگاری بیشتری دارند. براساس یافته های پژوهش، پیشنهاداتی برای ارتقای ظرفیت سازگاری با ناامنی آبی در واحدهای بهره برداری کشاورزی ارائه شد.

کلیدواژه ها:

تغییراقلیم ، کاهش منابع آبی ، کشاورزی ، سازگاری