فراتحلیل اثر کم خاک ورزی و بی خاک ورزی بر عملکرد گندم در شرایط دیم ایران

ااثر روش های مختلف خاک ورزی بر عملکرد گندم در شرایط دیم ایران در مطالعات متعددی بررسی شده است. بیشتر مطالعات انجام شده فقط یک محدوده کوچک ( آزمایشات مزرعه ای در یک منطقه) را پوشش می دهند که در برخی موارد دارای نتایج ضد و نقیص می باشند. هدف از این تحقیق، بررسی اثر خاک ورزی حفاظتی (کم خاک ورزی و بی خاک ورزی) بر عملکرد گندم دیم با استفاده از مطالعات و پژوهش های داخلی و به-کارگیری روش فراتحلیل است. بدین منظور مقاله ها، گزارش های پژوهشی و پایان نامه های دانشجویی در فاصله زمانی ۱۳۷۰ تا ۱۴۰۰ با استفاده از واژه های کلیدی مرتبط با خاک ورزی در محصول گندم دیم مرور شد. پس از کنترل کیفی، ۲۹ مطالعه برای مقایسه کم خا ک ورزی با خاک ورزی رایج و ۲۲ مطالعه برای مقایسه روش بی خاک ورزی با خاک ورزی رایج با استفاده از مدل تصادفی وارد فرایند فراتحلیل شدند. بر اساس نتایج به دست آمده، با توجه به مقدار اندازه اثر در روش کم خاک ورزی (۴۲/۰+=SMD) و بی خاک ورزی (۴۳/۰- =SMD) می توان نتیجه گرفت که روش کم خاک-ورزی در مقایسه با روش خاک ورزی رایج باعث افزایش عملکرد گندم (۴۴/۱+ درصد) و روش بی خاک ورزی باعث کاهش عملکرد گندم (۷۷/۷- درصد) شده است. پیشنهاد می شود در اراضی دیم، یکی از روش های کم خاک ورزی شامل: ۱- شخم با خا ک ورز حفاظتی (گاوآهن قلمی مجهز به غلطک)، ۲- شخم با چیزل پکر و ۳- شخم با گاوآهن قلمی + دیسک جایگزین روش رایج خاک ورزی (شخم با گاوآهن برگرداندار+دیسک + ماله) با رعایت تناوب گیاهی شود.

کلیدواژه ها:

خاک ورزی حفاظتی ، کشت مستقیم ، گاوآهن برگردان دار ، گاوآهن قلمی ، مرور نظام مند