اثر جهت جغرافیایی و شدت خشکیدگی تاجی بر وضعیت عناصر برگ و خاک توده های جنگلی بلوط ایرانی، Quercus brantii Lindl. (مطالعه موردی جنگل های مله سیاه، استان ایلام)

این پژوهش با هدف بررسی اثر جهت دامنه و شدت خشکیدگی تاجی بر وضعیت عناصر غذایی برگ درختان بلوط ایرانی در معرض خشکیدگی و خاک رویشگاه در جنگل های استان ایلام انجام شد. با این هدف، منطقه جنگلی مله سیاه در نظر گرفته شد و دو محدوده یک هکتاری در جهت های جغرافیایی شمالی و جنوبی با موقعیت ارتفاعی تقریبا یکسان انتخاب شد. در هر محدوده، ۱۰ درخت از دو کلاسه خشکیدگی تاجی سالم و سرخشکیده انتخاب شد. از چهار سمت اصلی تاج درختان و قسمت میانی تاج و شاخه های انتهایی آنها، نمونه های برگ جمع آوری شد. همچنین، از سمت جنوبی درختان منتخب، نمونه های خاک از دو عمق تهیه شد. نمونه های جمع آوری شده برای آنالیز و تجزیه عناصر کربن آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم به آزمایشگاه منتقل شد. نتایج نشان داد، جهت دامنه و شدت خشکیدگی تاجی اثر معنی داری بر میزان فسفر، کلسیم و منیزیم برگ درختان بلوط دارند. به طوری که میزان فسفر برگ در رویشگاه شمالی بیشتر از رویشگاه جنوبی بود. میزان کلسیم و منیزیم برگ در رویشگاه شمالی بیشتر از جنوبی و در درختان سرخشکیده بیشتر از درختان سالم بود. همچنین، میزان کربن آلی خاک تحت تاثیر معنی دار جهت دامنه بود و میزان کربن آلی عمق ۲۰-۰ سانتی متر خاک در رویشگاه شمالی کمتر از رویشگاه جنوبی بود. میزان اسیدیته، کربنات کلسیم و رطوبت خاک عمق ۲۰-۰ سانتی متر و رطوبت خاک عمق ۵۰-۲۰ سانتی متر نیز تحت تاثیر جهت دامنه تغییر کردند. نتیجه گیری شد که عناصر غذایی برگ تغییرات بیشتری نسبت به عناصر خاک تحت تاثیر عوامل یادشده داشته و میزان این تغییرات در ارتباط با جهت دامنه بیشتر بود. درختان بلوط مورد مطالعه با درجه های خشکیدگی تاجی مختلف از نظر عناصر ماکرو خاک وضعیتی مشابه، اما از نظر عناصر ماکرو برگ وضعیتی متفاوت داشتند. با توجه به تفاوت رویشگاه های آنها از نظر میزان رطوبت و اسیدیته خاک، می توان گفت که وضعیت خشکیدگی تاج درختان با سازوکار های فیزیولوژیک درون درختان در جذب آب و مواد غذایی ارتباط دارد.

کلیدواژه ها:

زوال درختی ، جنگل های بلوط ایرانی ، عناصر غذایی ، زاگرس ، خشکسالی