بررسی ویژگی های کاریولوژیکی در چند جمعیت از گونه Aegilops biuncialis مناطق مختلف شمال غرب ایران

گونه­های Aegilops از مهمترین خویشاوندان وحشی گندم و یکی از غنی­ترین منابع ژنتیکی در اصلاح گندم به­شمار می­روند. گونهAe. biuncialis  گونه ای تتراپلوئید با ۲۸ کروموزوم می­باشد که از اجداد دیپلوئید Ae. umbellulata و Ae. comosa اشتقاق یافته است. این تحقیق به منظور مطالعه ویژگی­های کاریوتیپی کروموزوم­های ده جمعیت از گونه Ae. biuncialis انجام شد. کاریوگرام هر جمعیت، حداقل در ۱۲ فرد با استفاده از رنگ آمیزی استو-فریک-هماتوکسیلین تهیه و ویژگی های کروموزومی شامل طول بازوی کوچک و بزرگ، طول کل کروموزوم، شاخص نسبت بازو و طول نسبی آن تعیین گردیدند. نتایج نشان داد که در مجموعه کروموزومی این گونه به غیر از یک جمعیت سه جفت کروموزوم دارای فرورفتگی ثانویه و ماهواره موجود می باشد. بلندترین کروموزوم ماهواره­دار، کروموزوم شماره ۱ بود که اندازه ناحیه ماهواره آن کوچکتر از اندازه ماهواره در دو کروموزوم ماهواره­دار دیگر بود. تجزیه واریانس طول نسبی و شاخص نسبت بازوی هر یک از کروموزوم ها نشان داد که از لحاظ طول نسبی همه کروموزوم­ها غیر از جفت کروموزوم های ۱۰ و ۱۳ بین جمعیت ها اختلاف معنی داری باهم دارند. از لحاظ شاخص نسبت بازو نیز در جفت کروموزوم­های ۱، ۲، ۳، ۶، ۹، ۱۰ و ۱۳ اختلاف معنی­داری بین جمعیت­ها مشاهده شد. از نظر درجه تقارن استبینز جمعیت­های ورزقان، اردبیل و TN-۰۱-۲۹۳ در دسته A۲ و بقیه جمعیت­ها در دسته A۳ قرار گرفتند که نشانگر متقارن بودن کاریوتیپ جمعیت­های مورد مطالعه است. همچنین گروه­بندی ۱۰ جمعیت مورد بررسی بر اساس دو مولفه اصلی در تجزیه به مولفه های اصلی و تجزیه خوشه­ای، آنها را در چهار گروه قرار داد که از فاصله جغرافیایی تبعیت می کردند.

کلیدواژه ها:

آژیلوپس ، کاریوتیپ ، تتراپلوئید