ساختار ژنتیکی جمعیتی از بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) بر مبنای ویژگی های نونهالی در نتاج

بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) گونه ای جنگلی است با عمر نسبتا طولانی که از نظر اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در کشور ما اهمیت ویژه ای دارد. مجموعه عوامل انسانی و غیر انسانی سبب شده است که برخی از جوامع گیاهی این گونه در بعضی از رویشگاه های خود در معرض خشکیدگی و فرسایش ژنتیکی شدید قرار‎گیرند. از این رو ارزیابی تنوع و ساختار ژنتیکی این جوامع می تواند هدایتگر فعالیت های جنگل داران و محققان باشد. این پژوهش با هدف ارزیابی تنوع و توانمندی ژنتیکی جمعیتی از گونه بلوط ایرانی واقع در استان لرستان بر اساس ویژگی های نونهالی اجرا شد. ابتدا به‎طور تصادفی از ۱۲ پایه بالغ که بذر کافی تولید کرده بودند بذرگیری شد و به‎منظور آزمون نتاج و ارزیابی پایه های بذرگیری شده، بذرها به‎عنوان ۱۲ فامیل تنی و ناتنی در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کاشته شدند. با استفاده از مدل و روابط طرح آمیزشی آشیانه ای، آماره های بیومتریکی به آماره های ژنتیکی تبدیل شده و اجزاء واریانس و وراثت پذیری صفات ارتفاع نهال، تعداد برگ، طول و عرض برگ و قطر یقه تخمین زده شد. فامیل ها بین ۶ تا ۹۲ درصد استقرار نشان دادند. تجزیه واریانس نشان داد که از نظر همه ویژگی‎های مورد مطالعه تفاوت معنی‎داری بین درختان مادری وجود داشت. بخش عمده‎ای از واریانس حاصل متعلق به بین فامیلهای مورد مطالعه بود که به‎سبب آن وراثت پذیری صفات بین ۵۷% در قطر یقه تا ۹۵% در طول برگ نهال ها متغیر بود. جامعه گیاهی مورد مطالعه قابلیت استفاده در انتخاب پایه مناسب برای تشکیل باغ بذر و نیز اجرای برنامه های اصلاحی را به‎خوبی از خود نشان داد.

کلیدواژه ها:

تنوع ژنتیکی ، ساختار ژنتیکی ، بلوط ایرانی ، ویژگی های نونهالی