ارزیابی ریخت شناسی و تحمل به تنش خشکی در جمعیت هایی از Aegilops cylindrica در ایلام

به منظور معرفی شاخص های تحمل به خشکی در ۴۸ اکسشن از گیاه Aegilops cylindrica آزمایشی در قالب طرح آزمایشی آگمنت بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با ۴ تکرار در دو شرایط تنش خشکی و غیر تنش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ایلام انجام شد. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه همبستگی میان شاخص ها و عملکرد بیولوژیک جمعیت ها، شاخص های میانگین هارمونیک، تحمل به تنش، میانگین هندسی بهره وری و میانگین حسابی بهره وری، همبستگی بالایی با عملکرد بیولوژیک در دو شرایط تنش و غیر تنش داشته و در غربالگری جمعیت ها بهتر عمل کردند. تجزیه اطلاعات شاخص ها و عملکرد جمعیت ها به مولفه های اصلی نشان داد که مولفه اول و دوم قادر به تبیین بخش عمده ای از اطلاعات داده ها بودند. مولفه اول که ۲۶/۶۱ درصد از اطلاعات را توجیه می کرد نیز موید کارایی شاخص های مذکور در غربالگری جمعیت های متحمل از سایر جمعیت ها بود. جمعیت های ۹، ۲۴، ۳۴، ۴۳، ۴۲، ۳۵، ۴۵، ۴۷، ۴۸، ۲۳، ۱۸، ۳، ۲۶ و ۴ بر اساس عملکرد در هر دو شرایط نرمال و محدود رطوبتی دارای بیشترین مقادیر بودند، و بر اساس شاخص های میانگین حسابی عملکرد، میانگین هندسی عملکرد، میانگین هارمونیک عملکرد و شاخص تحمل تنش تحمل مطلوبی برای مقاومت به خشکی داشتند. جمعیت های ۱۴، ۳۶، ۱۰، ۳۲، ۱۷، ۲۰، ۱۲، ۱۵، ۴۶، ۴۰، ۱۱ و ۳۷ در محیط نرمال عملکرد مطلوب داشتند و باتوجه به عملکرد ضعیف در شرایط تنش به‎عنوان جمعیت­های حساس شناسایی شدند. جمعیت های ۲۵، ۴۱، ۳۳، ۵، ۶، ۲، ۷، ۴۴، ۱ و ۸ در شرایط محدود رطوبتی عملکرد مطلوب و سازگاری اختصاصی با شرایط دیم داشتند. جمعیت های ۱۳، ۱۶، ۱۹، ۲۱، ۲۲، ۲۷، ۲۸، ۲۹، ۳۰، ۳۱، ۳۸ و ۳۹  عملکرد ضعیفی در هر دو شرایط نرمال و محدود رطوبتی داشتند. گروه بندی حاصل از تجزیه خوشه‎ای مطابقت متوسطی با گروه بندی تجزیه به مولفه ها نشان داد. در نهایت جمعیت های ۳۴، ۲۴، ۴۳ و ۹ به عنوان جمعیت های متحمل به تنش خشکی و مطلوب از نظر عملکرد در شرایط آب و هوایی استان ایلام معرفی شدند.

کلیدواژه ها:

Aegilops cylindrica ، drought ، stress tolerance indices ، Biological yield