تعیین تغییرات ترسیب کربن و برخی خصوصیات خاک در گرادیان ارتفاعی مراتع شمال سبلان

در تحقیق حاضر، ظرفیت ترسیب کربن و ارتباط آن با برخی خصوصیات خاک و پوشش سطح خاک بررسی شده است. نمونه برداری در شمال کوه سبلان در شش مکان، شامل سه مکان با پوشش علف- بوته زار و سه مکان علفزار در سه طبقه ارتفاعی کم تر از ۲۰۰۰، ۲۰۰۰-۲۵۰۰ و بیش تر از ۲۵۰۰ متر از سطح دریا انجام شد. در هر مکان نمونه برداری خاک در دو عمق صفر تا ۱۵ و ۱۵ تا ۳۰ سانتی متری انجام شد. در هر یک از مکان های مورد بررسی سه ترانسکت به طول ۱۰۰ متر و در امتداد هر ترانسکت، ۱۰ پلات یک مترمربعی مستقر شد. برای مقایسه کلی خصوصیات دو رویشگاه علف-بوته زار و علف زار و نیز بررسی اثر متقابل عوامل ارتفاع و نوع رویشگاه از آزمون GLM و برای مقایسه میانگین ها از آزمون چند دامنه ای دانکن استفاده شد. ارتباط بین صفات اندازه گیری شده خاک و ترسیب کربن نیز با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون بررسی شد. نتایج نشان داد که با افزایش میزان ارتفاع در دو رویشگاه مورد بررسی (علف زار و علف-بوته زار) کربن ترسیب شده خاک، افزایش پیدا می کند. هم چنین، نتایج حاکی از آن است که عمق خاک نیز به طور معنا داری بر توان ترسیب کربن تاثیرگذار است. به طوری که بیش ترین میزان ترسیب کربن خاک به ترتیب به عمق صفر تا ۱۵ سانتی متری خاک در رویشگاه علف زار با ارتفاع بیش از ۲۵۰۰ متر (۵۳/۷۰ گرم بر سانتی متر مربع)، سپس عمق صفر تا ۱۵ سانتی متری رویشگاه علف -بوته زار در ارتفاع بیش تر از ۲۵۰۰ متر (۹۸/۶۳) و عمق ۱۵ تا ۳۰ سانتی متری خاک رویشگاه علفزار در ارتفاع ۲۰۰۰-۲۵۰۰ متر (۷۳/۶۲) بوده و کم ترین مقدار آن نیز متعلق به عمق ۱۵ تا ۳۰ سانتی متری خاک رویشگاه علف-بوته زار در طبقه ارتفاعی کم تر از ۲۰۰۰ متر (۵۳/۱۱) است. نتایج تحلیل همبستگی ترسیب کربن در رویشگاه ها و طبقات ارتفاعی مختلف، حاکی از رابطه منفی با درصد شن، اسیدیته و هدایت الکتریکی خاک بوده و همبستگی مثبت با درصد رس و سیلت، درصد کربن آلی و ماده آلی، درصد کربن و ماده آلی ذره ای و نیتروژن خاک است.

کلیدواژه ها:

ترسیب کربن ، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ، رویشگاه مرتعی ، شهرستان مشگین شهر ، استان اردبیل