بررسی و تحلیل عجایب نگاری طرسوسی در گزارش داراب نامه

عجایب نامه ها، دایر ه المعارف گونه ای هستند متاثر از جغرافیا و طبیعیات دنیای قدیم، که فرهنگ و باورهای عامه را، که در قالب داستان ها و افسانه ها آمده، بازتاب می دهند. با تطور این سنت نوشتاری در زمان فارسی تا قرن پنجم هجری، همچنان که بخشی از آن ماخوذ از داستان ها بود، خود به منبعی برای داستان گزاران تبدیل شد که با تکیه بر وجه خیال آمیزی، شگفتی و کنجکاوی مخاطب را برمی انگیخت و هم او را سرگرم می کرد. داراب نامه طرسوسی از جمله متون داستانی قرن ششم هجری است که داستان هایی از عجایب دارد؛ داستان هایی که گاه نشان آنها را در عجایب نگاشته های کهن نیز می یابیم. این داستان ها/عناصر شگفت انگیز گستره وسیعی را در برمی گیرند که شامل عجایب رستنی ها، اشیاء، فرهنگ و آیین، غول پیکران، مکان ها و جانوران می شود. پژوهش حاضر با تمرکز بر «عجایب نگاری» های طرسوسی، به نشان دادن تاثیرپذیری او در این حوزه، از عجایب نامه های هم روزگار یا متقدم می پردازد و پیش از آنکه به دنبال ماخذیابی داستان های عجیب داراب نامه باشد، نشان می دهد که آنها به تمامی ساخته داستان گزار نبوده و از سنت نوشتاری ای با نام عجایب نگاری (که ریشه در روایات شفاهی دارد) سرچشمه می گیرند. با توجه به اینکه بعضی از موارد مذکور پیشتر در شاهنامه (بخش اسکندر) و نیز گرشاسب نامه (به عنوان منظومه ای حماسی با حضور پررنگ عجایب) ذکر شده اند و  تاثیرپذیری احتمالی طرسوسی از آنها، موارد همسان یا نزدیک در این متون نیز ذکر شد.

کلیدواژه ها:

عجایب نامه ، داراب نامه ، شاهنامه ، گرشاسب نامه ، تاثیرپذیری