شناسایی خوشه های صنعتی و تعیین پهنه های مناسب توسعه صنعتی با استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره در محیط GIS (مطالعه موردی: شهرستان های گرگان، گنبدکاووس و آق قلا در استان گلستان)

امروزه توسعه روز افزون جامعه شهری، متاثر از رشد جمعیت و مهاجرت، به ساخت و سازهای بدون برنامه ریزی و گسترش مهار نشدنی شهرها منجر شده است. در این میان بخش صنعت یکی از مهمترین عواملی است که تاثیر و توان زیادی در تمرکز جمعیت و فعالیت های مختلف و در نتیجه تسریع روند رشد داشته و تغییرات زیادی در سیمای سرزمین به وجود آورده است. عدم توجه مناسب به برنامه ریزی فضایی منطقه ای، اغلب باعث می شود مناطق صنعتی به شکل برنامه ریزی نشده در فضای منطقه ای پخش شوند و ناپایداری توسعه را به ارمغان آورند. هدف اصلی این مطالعه شناسایی خوشه های صنعتی و تعیین پهنه های بهینه توسعه صنایع است. در این مطالعه با استفاده از اطلاعات آماری و با به کارگیری روش های آنالیز ضریب مکانی، اثرات تجمعی و رقابتی صنایع، خوشه های صنعتی شهرستان های گرگان، گنبدکاووس و آق قلا شناسایی شدند. سپس، با استفاده از ۱۶ شاخص به عنوان فاکتور و محدودیت در قالب مدل تصمیم گیری WLC و OWA در محیط GIS به مکان یابی پهنه های مناسب استقرار صنایع پرداخته شد. با توجه به نتایج پژوهش، پنج خوشه صنعتی صنایع مواد غذایی و آشامیدنی، چوب و محصولات چوبی بجز مبل، تولید کاغذ و محصولات کاغذی، ساخت فرآورده های نفتی تصفیه شده و ساخت مواد و محصولات شیمیایی در منطقه مطالعاتی شناسایی شدند. یافته های پژوهش نشان می دهد پهنه های مناسب جهت استقرار صنایع، حوزه های مجاور سکونت گاه های شهری، به دلیل مزیت جغرافیایی، نزدیکی به زیرساخت های شهری و سهولت دسترسی به نیروی انسانی می باشند. شهرستان های گنبدکاووس و آق قلا به ترتیب دارای بیشترین و کمترین مساحت پهنه های مناسب مکان گزینی توسعه صنعتی بودند.

کلیدواژه ها:

industrial clusters ، Localization coefficients ، Multi-criteria Decision Making Models ، Site Selection ، GIS