مطالعه الگوهای جوی و تعیین کانون های گرد و غبار موثر در شرایط بسیار ناسالم کیفیت هوای تهران

کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار دارد. در عرض های جغرافیایی که ایران واقع شده است، به سبب شرایط جوی و اقلیمی، بیشترین و گسترده ترین بیابآن های جهان نیز قرار گرفته است. وضعیت زمین از نظر نوع خاک، پوشش گیاهی، رطوبت خاک، تاثیر کوهستان و نیز منابع آب از دیدگاه مهار آب های سطحی و بر داشت بی رویه از آن، ایجاد سدها و انحراف مسیر رودخانه، کم بارشی و خشکسالی از عوامل مستقیم موثر بر ایجاد پدیده گرد و خاک می باشد. در این مطالعه، شرایط هواشناختی، مسیر حرکت ذرات و چشمه های تولید گرد و غبار توفان هایی که سبب شده اند کیفیت هوای تهران در شرایط بسیار ناسالم از نظر بالا بودن غلظت ذرات معلق قرار گیرد، بررسی شده است. برای این منظور، ابتدا روزهای بسیار ناسالم طی دوره ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۹ با استفاده از شاخص استاندارد کیفیت هوای تهران مشخص شد. سپس بر اساس داده های موجود هواشناسی شامل: نقشه های واقعی، داده های روزانه دوباره تحلیل شده، تصاویر ماهواره ای آشکارساز گرد و غبار از دو روز قبل از وقوع شرایط ناسالم، شرایط هواشناختی و سامانه های جوی بررسی و در نهایت با (روش خط سیر معکوس)(۱) با مدل هایسپلیت (Hysplit) محل تقریبی چشمه های تولید گرد و غبار تعیین گردید. نتایج نشان می دهند که علاوه بر منابع آلاینده شهری، کویرهای مجاور تهران نیز می توانند به عنوان چشمه های تولید کننده ذرات موثر باشند. اما مهم ترین چشمه های تولید ذرات معلق که در حال حاضر تهران را تحت تاثیر قرار می دهند در عراق و نواحی شرق سوریه واقع شده اند.

کلیدواژه ها:

Water quality index (NSFWQI ، OWQI ، CWQI) ، Zarivar lake ، GIS