ارزیابی خصوصیات خشکسالی بر اساس ترکیب داده های بارش و رواناب پایگاه های جهانی در حوضه های آبریز درجه دو کشور

امروزه با پیشرفت تکنولوژی، امکانات گسترده ای برای پایش داده های اقلیمی با توان تفکیک متفاوتی فراهم شده است. لذا در تحقیق حاضر، هدف بررسی ترکیب پایگاه های داده های بارش و پایش همزمان خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در مقیاس زمانی ماهانه با استفاده از شاخص خشکسالی ترکیبی  (CDI) در سطح حوضه های آبریز درجه دو کشور می باشد. بدین منظور ابتدا داده های مشاهداتی (۱۰۰ ایستگاه سینوپتیک در مقیاس روزانه) و پایگاه های جهانی بارش و رواناب شامل ERA۵،MRRRA۲ ،GRUN ،GLDAS وTERRA  (در مقیاس ماهانه) طی دوره زمانی ۱۹۸۷-۲۰۱۹ گرد آوری و استخراج گردید. سپس بر اساس شاخص خشکی، ایستگاه ها و حوضه ها آبریز طبقه بندی شدند  و برای ترکیب پایگاه ها و شاخص ها از روش وزن دهی آنتروپی (EW) استفاده شده است. دقت پایگاه ها بر اساس معیارهای کلینگ گوپتا (KGE) و مجذور میانگین مربع خطا استاندارد شده (NRMSE) انجام شد. نتایج نشان داد که ترکیب پایگاه داده های بارش در اقلیم فراخشک، خشک، نیمه خشک و مرطوب به ترتیب ۳۲، ۱۰، ۲۴ و ۲۶ درصد باعث کاهش خطا نسبت به استفاده از پایگاه داده های منفرد گردید. در مقیاس ۳ ماهه حوضه آبریز سفیدرود، دریاچه نمک و تالش و در مقیاس ۱۲ ماهه حوضه آبریز دریاچه ارومیه، دریاچه نمک، سفید رود، هامون جازموریان، هامون مشیکل، جنوب بلوچستان و قسمتی از ارس از شدت، مدت و پیک بیشتری برخوردار هستند. بطور متوسط در هر دو مقیاس، خشکسالی ها در قسمت میانی کشور از شدت و مدت کمتری برخوردار می-باشند. وسعت خشکسالی در حوضه های اقلیم فرا خشک، خشک و نیمه خشک در مقیاس ۳ و ۱۲ ماهه به ترتیب بطور متوسط ۴۵ و ۵۳ درصد و در اقلیم مرطوب ۷۰ و ۴۰ درصد بوده است. بر اساس یافته های فوق می توان گفت ترکیب پایگاه داده های بارش منجر به افزایش دقت استفاده از پایگاه های جهانی می گردد. همچنین خشکسالی در اقلیم مرطوب از شدت، مدت و وسعت بیشتری در مقیاس کوتاه مدت نسبت به بلند مدت برخوردار می باشد.

کلیدواژه ها:

داده های جهانی بارش و رواناب ، حوضه آبریز ، وزن دهی آنتروپی ، شاخص خشکسالی ترکیبی