نحوه بازنمایی مفهوم فضا در نقاشی های اکسپرسیونیستی ایران

تحولات هنری اوایل قرن بیستم در تاریخ هنر را عموما اکسپرسیونیسم نامیده اند که دوران آغاز و افول این جنبش بین سال های ۱۹۱۰و ۱۹۲۵ می باشد. اکسپرسیونیسم نه تنها یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین جریان ها در جوامع امروزی به شمار می رود؛ بلکه یک جنبش جهانی است که زمینه های مختلفی چون ادبیات، فلسفه، علوم اجتماعی و سیاسی، معماری، موسیقی، نقاشی، سینما را دربرمی گیرد. از آنجا که نقاشی و معماری به عنوان دو مقوله همسان بطور مستمر در طول تاریخ همگام با هم و تاثیرپذیر از یکدیگر حضور داشته اند، طبیعتا تاثیرپذیری این دو هنر از جنبش اکسپرسیونیسم می تواند هدف این پژوهش باشد. در این پژوهش، با بهره گیری از روش گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای و میدانی و با استفاده از روش تفسیری – تاریخی به بررسی جنبش اکسپرسیونسم در دوره پهلوی پرداخته می شود که به پرسشی هم چون، تاثیر جریان هنری اکسپرسیونیسم بر معماری و نقاشی دوره پهلوی چگونه است؟ پاسخ داد؛ که خود منجر به پیدایش مولفه های مشترک نقاشی و معماری اکسپرسیونیستی آن دوره می شود و از ایجاد اشتراک آن دو، چارچوب تحولات فکری در آن دوران را برای خواننده تشریح می نماید؛ که این موضوع خود می تواند در پیوند نقاشی های نوگرا و معماری معاصر دوره پهلوی تاثیرگذار باشد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که آنچه در ایران به نقاشی اکسپرسیونیستی شناخته می شود، به نظر برداشتی سطحی نسبت به ذات نقاشی اکسپرسیونیستی نیست؛ در نمونه های ایرانی جایی که در آنجا فضاهای معماری خلق می شدند تا به کمک هنر نقاشی تاثیرات اجتماعی و فرهنگی بگذارند، در نسل اول و نسل دوم نقاشان نوگرای ایرانی تقلید دیده میشود همچنین فضاسازی معماری در نقاشی های ایرانی که نقاشان اکسپرسیونیستی از نظر فضاسازی معماری، خواسته یا ناخواسته، شامل دو تقسیم بندی می شوند. گروه اول شامل نقاشان وابسته به فرم در تمام اجزای نقاشی و دومی نقاشانی که تقلیدکننده از دیگر نقاشان بوده اند.

کلیدواژه ها:

مفهوم فضا ، نقاشی اکسپرسیونیستی ، ایران ، دوره پهلوی