مطالعه تاثیر آثارسیاه مشق خوشنویسی دوره قاجار بر گرافیک معاصر ایران بر اساس ترامتنیت ژرار ژنت

ترامتنیت از جمله اصلاحات گسترش یافته توسط ژرارژ ژنت در سالهای دهه ۶۰ میلادی می باشدکه در حوزه نقد مورد توجه منتقدانی همچون رولان بارت قرار گرفته بود. بینامتنیت اول بار توسط ژولیوکریستوا بیان شده است و پس از او ژنت این نظریه را گسترش داده و ترامتنیت یکی از همان زیر شاخه های گسترش یافته بینامتنیت است و به رابطه بین متون اشاره دارد. از این رو و با تکیه بر این نظریه، متون بسیار زیادی مورد خوانش و تحلیل قرار گرفته است. این متون گاهی صرفا نگارشی بوده اند و گاها تصویری و غیر ادبی. از این رو می توان گفتمان میان متون بصری به مانند آثار هنری را هم که متاثر از یک دیگر هستند، را نیز با نظام ترامتنیتی بررسی کرد. بطور مثال" در ایران و در دوره قاجار"، خوشنویسان قاجاری با اثر پذیری از شرایط حاکم بر جامعه و آزاداندیشی های دوران مدرن ایرانی( عصر قاجار) ساختارهای کلاسیک خوشنویسی را تغییر دادند و با نگاهی ساختارشکنانه به مشق سیاه مشق پرداختند و این خود شروع تحول جدید در خوشنویسی و در کل در هنر ایران می باشد. در واقع در ایران در ده ه چهل شمسی نیز ما مشاهده گر عصر مدرن دیگری می باشیم اما اینبار در حوزه گرافیک که آثار این دوره و سبک مدرن گرافیک معاصر ایران متاثر از همان سیاه مشق های کلهر و غیره بوده است. از این رو اگر با نگاه ژنت می خواهیم رابطه این دو متن تصویری، یعنی آثار خوشنویسی و آثار گرافیک معاصر ایران را خوانش کنیم، به رابطه ترامتن گونه این دو دوره پی ببریم و شاهد این باشیم که روابط این دو دوره در قالب ترامتنیت ژرارژ ژنت جای می گیرند و میزان ارزشمندی خوانش متون را برایمان افزون تر می نماید.

کلیدواژه ها:

ترامتنیت ، خوشنویسی قاجار ، گرافیک معاصر ایران ، ژرار ژنت