کرامات منسوب به شیخ صفی الدین اردبیلی

پیرامون کرامات عرفانی منسوب به شیخ صفی الدین اردبیلی مطالب متعددی به خصوص در کتاب صفوهالصفا بیان شده است، این موضوع نشان دهنده ی این امر است که پیرامون اعمال و رفتار شیخ صفی الدین نیز همانند سایر عارفان و شیوخ برجسته، انتساب کرامات نسبت به وی در میان مریدانش وجود داشته است؛ به گونه ای که ابن بزاز اردبیلی قسمت عمده ای از کتاب خود را به ذکر کرامات متعدد به شیخ صفی الدین اختصاص داده است. کرامت هایی نظیر آگاهی از آینده، خبر دادن از غیب و ذهن خوانی، آگاهی از ضمیر مریدان، طی الارض، راه رفتن بر روی آب، پرواز در هوا، نجات خلایق از بلایای طبیعی و غیر طبیعی، امیری را با دعایی به عرش رساندن و امیری را با نفرینی به فرش ذلت کشاندن. نسبت دادن چنین کرامات خارق العاده ای نسبت به شیخ صفی، شخصیت وی را در هاله ای از ابهام قرار داده و شخصیت او را مافوق بشری و اسطوره ای جلوه می دهد. علل متعددی باعث نسبت دادن چنین کراماتی به عرفا و شیوخ از طرف مردم و مریدان در جهت بالابردن مقام معنوی آنان می گردیده است که گاها راه اغراق و افراط را می پیمودند که شیخ صفی الدین نیز با وجود شخصیت والای عرفانی از این قائده مستثنا نبوده است. اکثر این کرامات از طرف فرزندان و مریدان وی به شیخ نسبت داده شده است. اما اگر با اندک دیدی نقادانه و منصفانه به این کرامات بنگریم و به تحلیل سخنان و شخصیت خود شیخ در کتاب صفوه الصفا بپردازیم خواهیم دید که شیخ هر چند اصل کشف و کرامت در عرفان را می پذیرد، اما اختصاص آن به اولیاء و عارفان مسلمان را جایز ندانسته و این اعمال را حتی از حجاب های اصلی سیر و سلوک معنوی نیز به حساب می آورده است و صاحبان عقل، ایمان و اهل عرفان را به تمایز میان کرامات شیطانی"استدراج" و کرامات حقیقی دعوت کرده و کرامت حقیقی را عدم اظهار آن، پرهیز از لذایذ نفسانی و علایق دنیوی، آگاهی از عیوب و ضمایر خود، پا فراتر نهادن از درون خویشتن و رسیدن به مقام قرب الی الله می داند. این سخنان به خوبی بیان می دارد که شیخ صفی الدین چندان موافق کرامت گستری و اظهار آن نبوده است. سیر و سلوک عرفانی وی برتر از آن بوده است که اشتغال به کارهای خارق العاده، وی را از حصول به معرفت واقعی و تکامل معنوی و قرب الی الله باز دارد.

کلیدواژه ها:

کرامت ، شیخ صفی الدین اردبیلی ، عرفا ، تصوف ، عرفان