بررسی جایگاه فرهنگ محور سیدجمال الدین درمقایسه با پایگاه سیاسی وی برپایهمستندات عصر ناصری

بر پایه اسنادی که در دست است، سیدجمال الدین اسدآبادی (مشهور به افغانی ) در نیل به آرمان های سیاسی،توسل به فرهنگ و ادبیات را ابزاری موثر می شمرده و به آن اعتقادی راسخ داشته است. مواجهه او با سردمداراندر تلاشی که در مسیر ابقا و احیای فرهنگ صورت داده، آشکار است. با این حال، منتقدان، کارشناسان وسیاستمداران، از مشاهده و تحلیل این واکنش ها در انعکاس کیستی وی تغافل کرده اند. شوربختانه از یک سوطی حمله نابخردانه ای که نیروهای امنیتی ناصرالدین شاه به محل اقامت وی کرده اند، قاطبه اسنادغیرسیاسی ای که ازنظر ایشان فاقد اهمیت تشخیص داده شده، از میان رفته است. از سوی دیگر، مسافرت هایمتعدد سیدجمال الدین به اقصی نقاط گیتی می تواند در امحای تصادفی یا غیرتصادفی اسنادی که لزوما جهتسیاسی نداشته اند، نقش داشته باشد. این اسناد می تواند شامل آثار فرهنگی سیدجمال؛ ازقبیل دفتر اشعار یادیگر نوشته های وی باشد که چهره روشن تری از تمایلات فرهنگی وی را به نمایش می گذاشت. با این حال،نامه هایی که او به توده مردم، اعیان، اشراف یا صاحب منصبان تزار اول ایران آن روزگار نوشته، بخشی از اینتمنیات و تمایلات را روشن می سازد. یادآوری می شود اشعار مختصری که به دستاویزهای متفاوت از دستبردحوادث در امان مانده نیز تا حدودی در آشکار ساختن آنچه سیدجمال الدین را به مبارزه ای لاینقطع علیهمستبدان تاریخ بر می انگیخت، کمک کننده است. مقاله حاضر، مجموعا این موارد را مورد بررسی و تحلیل قرارداده است.

کلیدواژه ها:

سیدجمال الدین ، فرهنگ ، ادبیات ، اسدآباد