عوامل موثر در مهاجرت صوفیان از ایران به آناتولی دوره سلجوقیان روم

در فاصله زمانی قرون ۵ تا ۷ هجری قمری شماری از افراد جامعه نخبگانی از جمله متصوفان و عارفان مسلمان، ایران را به قصد آناتولی ترک نمودند. در پژوهش پیش رو تلاش شد با روش تاریخی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای چرایی مهاجرت صوفیان بررسی و تبیین شود. با الهام از نظریه جاذبه و دافعه اورت. اس. لی و با تکیه بر شواهد تاریخی مشخص گردید برخلاف باور رایج که بر تاثیر مستقیم حمله مغول بر مهاجرت متصوفان مبتنی است، سلسله عوامل رانشی همچون تعارضات فرهنگی، سرکوب های سیاسی، سخت گیری های دینی، بحران منزلتی، بحران اقتصادی و جنگ در مبدا و عواملی کششی همچون تبلیغ اسلام، دفاع از مرزها، قابلیت تکثرپذیری آناتولی، ضعف سیاسی امپراتوری بیزانس، خلا دینی حاصل از اختلاف و جدایی دو کلیسای ارتدکس و کاتولیک، حمایت سلاطین و حضور در محضر درس مشایخ در مقصد بعنوان مهم ترین عوامل موثر در تحقق پدیده مهاجرت صوفیان و عارفان به آناتولی قابل بررسی هستند.

کلیدواژه ها:

Sufis ، Migration ، Iran ، Anatolia ، Roman Seljuk ، Everett S. Lee's Theory ، متصوفان ، عارفان ، مهاجرت ، ایران ، آناتولی ، سلاجقه روم ، نظریه جاذبه و دافعه