بررسی وضعیت دسترسی اقتصادی به غذا طی سالهای ۱۳۹۱-۱۴۰۰

امنیت غذایی یکی از مهم ترین ابعاد امنیت ملی کشورها، صرف نظر از نوع و ساختار حکومت ها است . بنا به تعریف فائو در کنفرانس جهانی غذا در سال ۱۹۹۶، امنیت غذایی به معنی اطمینان از دسترسی فیزیکی و اقتصادی همه مردم به غذای کافی و سالم برای داشتن فعالیت و زندگی سالم است (۱۹۹۶ .(World Food Summit, این تعریف چهاررکن »فراهمی غذا«، »دسترسی فیزیکی و اقتصادی به غذا«، »مصرف و سلامت غذا« و »ثبات و پایداری (تابآوری )« را مطرح می کند. امنیت غذایی برونداد »سیستم پایدار غذا« خواهد بود (۲۰۱۹ .(El Bilali et al., فراهمی غذا از دو رکن اصلی »تولید« و »تجارت« غذا تشکیل می شود، اما اجزایی مانند »غذاهای جدید «، »ذخایر راهبردی غذا « و »کمک های غذایی « نیز بر آن موثر است . رکن دسترسی به غذا نیز از دو محور »دسترسی فیزیکی « و »دسترسی اقتصادی « به غذا تشکیل شده است . رکن »مصرف و سلامت غذا« نیز در برگیرندهی مولفه های چون سلامت محصولات خام گیاهی ، دامی و شیلاتی ، سلامت غذا، سلامت آب آشامیدنی ، ارزش تغذیه ای ، سواد تغذیه ای ، الگوی تغذیه ای ، استانداردها، کنترلها و پایش های بهداشتی است . ثبات و پایداری نیز به معنای به حداقل رساندن نوسانات در سایر ارکان امنیت غذایی در کوتاهمدت و توجه به تامین رفاه نسل کنونی بدون آسیب به رفاه نسل های آتی است . زمانی سیستم غذا پایدار خواهد بود که در صورت برون تکانه ها و خروج از تعادل، بتواند در اندک زمانی ، دوباره به تعادل بازگردد.بررسی وضعیت تولید و تجارت محصولات کشاورزی در دهه ۱۳۹۰، نشان می دهد که سرانه تولید و تجارت غذا در کشور افزایش داشته است . این در حالیست که برخی گزارشها نشان دهنده کاهش مصرف سرانه کالاهای اساسی در رژیم غذایی خانوار است . به عبارت دیگر به نظر می رسد زنجیرهی بهم پیوسته ای از رویدادها سبب شده است تا دسترسی اقتصادی به غذا مختل شود. وجود تورم فزاینده، کاهش قدرت خرید خانوارها و بر هم خوردن قیمت های نسبی سبب شده است تا نابرابری در دریافت غذا در جامعه افزایش یابد. اولویت دهی به سیری شکمی به جای سیری سلولی سبب می شود تا امنیت تغذیه ای نیز مختل شود. از این رو در این سخنرانی تلاش می شود تا روند متغیرهای موثر بر دسترسی اقتصادی به غذا در سطح کلان و ملی ، مانند تولید ناخالص ملی سرانه ، نرخ تورم در مناطق شهری و روستایی ، نرخ تورم خوراکی و آشامیدنی ، نرخ بیکاری ، وضعیت هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی ، وضعیت ضریب جینی در مناطق شهری و روستایی ، شاخص های فقر و توزیع درآمد، تعداد خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی طی سالهای ۱۴۰۰-۱۳۹۱ تبیین شود. سپس راهکارها و پیشنهادهای سیاستی برای ارتقاء وضعیت دسترسی اقتصادی به غذا ارایه می شود.