بررسی تاثیر تحریم ها بر رابطه علی بین فساد، نابرابری درآمدی و فقر در ایران

چکیده گسترده معرفی: یکی از چالش های بزرگ کشور که در سال های اخیر به صورت چشمگیری افزایش داشته است، تعداد جرایم آشکار شده­ی ناشی از فساد است. براساس گزارشات رسمی، اگرچه در دهه های ۷۰ و ۸۰ شمسی، از لحاظ تعداد اختلاس های بزرگ تنها تعداد دو پرونده با مجموع رقمی بالغ بر ۸۰۰ میلیون دلار اعلام گردید، اما در دهه ی ۹۰ فساد اداری با تعداد ۱۳ پرونده ی بزرگ فساد و رقمی بالغ بر ۱۴ میلیارد دلار و رشدی فراتر از ۱۵۰۰ درصد نسبت به دهه های ۷۰ و ۸۰ شمسی افزایش چشمگیری داشته است. (خبرگزاری ایسنا[۱]، ۱۳۹۶). گسترش این حجم از فساد در سیستم اداری و دیوان سالاری کشور می تواند تبعات اقتصادی و اجتماعی جبران ناپذیری داشته باشد. بررسی های آماری نشان می­دهد که در دهه­ی ۹۰ شمسی، شاخص­های کلان اقتصادی شامل رشد اقتصادی، اشتغال، بیکاری، فقر، تورم و توزیع درآمد نسبت به دهه های قبل نامطلوب تر شده است (مرکز آمار ایران، سالنامه کشور، ۱۳۹۵). بر این اساس یکی از سئوالاتی که ممکن مطرح شود این است که آیا بین فساد و شاخص های توزیع درآمد و فقر در کشور رابطه وجود دارد؟ با توجه جدید بودن مطالعه ی موضوعات مربوط فساد در ایران، به نظر می رسد بررسی ارتباط بین فقر، توزیع درآمد و فساد می تواند زوایای جدیدی در این رابطه به روی محققین و دست اندرکاران ذیربط باز نماید.   متدولوژی: بر این اساس هدف این تحقیق بررسی ارتباط بین فساد، نابرابری درآمد و فقر در ایران در دوره ۱۳۹۹- ۱۳۶۳ است. برای این منظور، با محاسبه شاخص های درآمد سرانه، خط فقر، شاخص اتکینسون[۲]، شاخص ضریب جینی،[۳] فساد اداری و کنترل فساد[۴]، روابط متقابل آن ها با استفاده از آزمون علیت تودا و یاماموتو[۵] و آزمون همجمعی VECM مورد بررسی قرار می گیرد. این مقاله از بخش های زیر تشکیل شده است. پس از مقدمه، مبانی نظری مرور شده است و سپس پیشینه ی مطالعات ذیربط ارائه شده است. در بخش روش تحقیق، داده ها و متغیرها ابتدا تعریف شده و سپس مدل مورد استفاده در این تحقیق معرفی شده است. در بخش آخر برآورد مدل انجام شده و آزمون های علیت بررسی می شود و در نهایت نتایج این تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند.   یافته­ها: یافته های تحقیق نشان می دهد که: تحریمها بر علیت درآمد سرانهبر فساداداریتاثیرگذاشتهاست تحریمها بر علیت کنترل فسادبر درآمدسرانهتاثیرگذاشتهاست تحریمها بر علیت توزیع درآمدبر درآمدسرانهتاثیرگذاشتهاست تحریمها هیچ تاثیری بر علیت درآمد سرانه، بر شاخص اتکینسون و برعکس نداشت. تحریمها هیچ تاثیری بر علیت بین خط فقر، فساد اداری و برعکس نداشت. تحریمها بر علیت بین خط فقر، کنترل فساد و برعکس تاثیرگذاشت. تحریم ها تاثیر مثبت قابل توجهی بر خط فقر داشتند، اما هیچ تاثیر قابل توجهی بر شاخص جینی نداشتند. تحریمها هیچ تاثیری بر علیت خط فقر، بر شاخص اتکینسون و برعکس نداشت. تحریمها هیچ تاثیری بر علیت بودن شاخص جینی، فساد اداری و بالعکس نداشت. تحریمها هیچ تاثیری بر علیت بودن شاخص جینی، کنترل فساد و برعکس نداشت. تحریمها تاثیرمثبتقابل توجهیبر فساداداریداشتند، اما هیچ تاثیر قابل توجهی بر شاخص اتکینسون نداشتند. به عبارت دیگر، تحریمها بر علیت توزیع درآمدبر فساداداریتاثیرگذاشتهاست. تحریمها تاثیر مثبت قابل توجهی بر شاخص اتکینسون داشتند، اما هیچ تاثیر قابل توجهی بر کنترل فساد نداشتند. به عبارت دیگر، تحریمها بر علیت کنترل فساد بر توزیع درآمد تاثیرگذاشتهاست.   نتیجه گیری: نتایج مدل برآوردی نشان داد که با افزایش یک درصدی ضریب شاخص اتکینسون تعداد پرونده های مختومه به میزان ۲/۳ افزایش می یابد. به عبارت دیگر، نابرابری توزیع درآمد اثر مثبت و معناداری بر فساد دارد یعنی با افزایش نابرابری بر میزان فساد اداری افزوده خواهد شد. از طرفی افزایش فساد تاثیر منفی بر توزیع عادلانه درآمد داشته است. به عبارتی فساد منجر به افزایش توزیع ناعادلانه درآمد شده است. همچنین فقر رابطه مثبت و معناداری با فساد دارد. نتایج آزمون علیت تودا و یاماموتو حاکی از علی نبودن متغیرها است ولی با اعمال متغیر دامی، نتیجه­ی علیت از سمت خط فقر (PL) به سمت کنترل فساد (CC) تائید می گردد. به عبارت دیگر، افزایش فقر تاثیر معناداری بر افزایش فساد دارد. از طرفی با اعمال متغیر دامی در مدل نتیجه­ی علیت از AC به سمت PL در سطح اطمینان ۹۰ درصد نیز تائید می گردد. یعنی با افزایش فساد اداری فقر افزایش می یابد. ضریب ECM مدل کوتاه مدت نیز حاکی از این است که در هر دوره ۴۷% درصد از عدم تعادل در توزیع نابرابری درآمد تعدیل شده و به سمت روند بلندمدت خود نزدیک می شود. همچنین از دیگر نتایج تحقیق علیت فساد اداری (AC)به سمت درآمد سرانه IP)) است که بیانگر این است درآمد سرانه از فساد تاثیر بسزایی می پذیرد.   [۱] Https://Bit. Ly/۲o۵vvni [۲] Atkinson Index [۳] Gini Index [۴] Control of Corruption [۵] Toda-Yamamoto Causality Test

کلیدواژه ها:

انسان توسعه یافته ، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ، تحلیل محتوا ، آنتروپی شانون