ورود
مقالات فارسیISIکنفرانسهاژورنالها

توصیف، طبقه بندی و گونه شناسی سفال دوره های نوسنگی و مس وسنگ انتقالی (چشمه علی) تپه پهلوان در گستره شمال شرق فلات ایران

محل انتشار: فصلنامه مطالعات باستان شناسی پارسه، دوره: 8، شماره: 27
سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 25

فایل این مقاله در 30 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:
https://civilica.com/doc/2015919

شناسه ملی سند علمی:

JR_RICHT-8-27_001

تاریخ نمایه سازی: 9 تیر 1403

چکیده مقاله:

شمال شرق ایران و به خصوص دشت جاجرم در خراسان شمالی ازنظر جغرافیایی به صورت دالان و مسیر های ارتباطی بین حاشیه دشت کویر، بخش شرقی رشته کوه البرز و فلات ایران با مناطق آسیای مرکزی قرار دارند و از این نظر همیشه در مسیر تبادلات تجاری و فرهنگی جوامع انسانی از گذشته تا به امروز بوده اند؛ از این رو نتایج کاوش های تپه پهلوان به لحاظ شناخت تبادلات و سنت های فرهنگی منطقه ای و فرامنطقه ای در طول دوره های نوسنگی جدید و مس وسنگ انتقالی (چشمه علی) می توان حائز اهمیت ویژه ای باشد. در این پژوهش با روشی توصیفی-تحلیلی به توصیف، طبقه بندی و گونه شناسی مجموعه سفال های تپه پهلوان و به طور کل مقایسه آن در بستر محلی و منطقه ای پرداخته می شود تا بخشی از چگونگی سنت سفالگری این محوطه را در بستر دوره های نوسنگی جدید و مس وسنگ انتقالی در شمال شرق ایران مشخص کند و به پرسش هایی هم چون سنت سفالگری تپه پهلوان تحت تاثیر کدام سنت یا سنت های فرهنگی منطقه است؟ و چگونگی رابطه آن با چارچوب گاهنگاری منطقه ای است پاسخ بگوید. مجموعه سفال های این محوطه نشان از هم بستگی آن با سنت سفالگری طبقات ۱ و ۲ سنگ چخماق شرقی و محوطه های حوزه شاهرود در بازه زمانی ۵۸۰۰-۵۳۰۰پ.م. و دوره نوسنگی جدید دارد. سفال این دوره شامل انواع: کاسه، خمره، سینی و سبو ساده و منقوش است. بعد از ظهور تغییرات گسترده ای در جنبه های مختلف مواد فرهنگی محوطه های نوسنگی جدید چخماق/جیتونی در شمال شرق ایران درنهایت شاهد حضور سنت فرهنگی چشمه علی در توالی استقراری محوطه های این دوره در منطقه، ازجمله در تپه پهلوان هستیم. سفال این دوره در تپه پهلوان توامان دارای ویژگی های فنی مشترک سفالگری با محوطه های فلات مرکزی ایران و از جنبه فرم و نقش مایه از تنوع کمتری نسبت به آن ها در طی بازه زمانی ۴۸۰۰-۵۲۰۰پ.م. است؛ به طورکلی، براساس سنت سفالگری، محوطه پهلوان نشان از تعاملات فرهنگی منطقه ای در دوره نوسنگی و فرامنطقه ای در مرحله اول دوره مس وسنگ انتقالی شمال شرق ایران با فلات مرکزی و نواحی شمالی کوپه داغ دارد.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

Afshin Akbari Zarrin Qabaei

M.A. Graduate in Archaeology, Department of Archaeology, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran

Mohammad Hussein Azizi Kharanaghi

Assistant Professor, Iranian Center for Archaeological Research (ICAR), Institute of Cultural Heritage and Tourism (RICHT), Tehran, Iran.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • روستایی، کوروش، (۱۳۹۳). «فرآیند نوسنگی گرایی در شمال شرق فلات ...
  • عباس نژاد سرستی، رحمت؛ و فاضلی نشلی، حسن، (۱۳۹۴). «جوامع ...
  • عباسی، قربانعلی، (۱۳۹۰). گزارش پایانی کاوش های باستان شناختی نرگس ...
  • عزیزی خرانقی، محمدحسین؛ اکبری زرین قبائی، افشین؛ مشکور، مرجان؛ و ...
  • اسفندیاری، آزرمیدخت، (۱۳۷۸). جایگاه فرهنگ چشمه علی در فلات مرکزی. ...
  • فخرقائمی، حمیده، (۱۳۹۰). «فرآیند گذر از دوره نوسنگی به مس ...
  • گریشمن، رومن، (۱۳۷۹). سیلک کاشان (جلد اول). ترجمه اصغر کریمی، ...
  • مجید زاده، یوسف، (۱۳۸۹). کاوش های محوطه باستانی ازبکی، جلد ...
  • ملک شهمیرزادی، صادق؛ و نوکنده، جبرئیل، (۱۳۷۹). آق تپه. تهران: ...
  • ولی پور، حمیدرضا؛ فاضلی نشلی، حسن؛ و عزیزی خرانقی، محمدحسین، ...
  • Azizi-Kharanaghi, M.; Akbari, A.; Mashkour, M. & Jamshidi Yeganeh, S., ...
  • Abbasi, G. A., (۲۰۱۱). The final report of excavations at ...
  • Abbasnejad Seresti, R. & Fazeli Nashli, H., (۲۰۱۵). “Transitional or ...
  • Coon, C. S., (۱۹۵۱). Cave explorations in Iran: ۱۹۴۹. Philadelphia: ...
  • Coon, C. S., (۱۹۵۲). “Excavations in Hotu Cave, Iran, ۱۹۵۱, ...
  • Coon, C. S., (۱۹۵۷). The seven caves: Archaeological explorations in ...
  • Crawford, V. E., (۱۹۶۳). “Beside the Kara Su”. The Metropolitan ...
  • Deshayes, J., (۱۹۶۷). “Céramiques Peintes de Tureng”. IRAN, ۵(۱): ۱۲۳–۱۳۲. ...
  • Deshayes, J., (۱۹۷۳). “Rapport preliminaire sur la neuvieme campagne de ...
  • Dyson, R. H. & Howard, M., (۱۹۷۶). Tappeh hesar; Reports ...
  • Dyson, R. H. & Thornton, C. R., (۲۰۰۹). “Shir-i Shian ...
  • Esfandiari, A., (۱۹۹۹). The status of Cheshmeali culture in the ...
  • Fakharghaemi, H., (۲۰۱۱). “The Transition Process from the Neolithic to ...
  • Garazhian, O., (۲۰۱۲). “Recent Excavations at Tapeh Baluch (Baluch Mound): ...
  • Garazhian, O.; Yazdi, L. P. & Ghaemi, H. F. E., ...
  • Ghirshman, R., (۲۰۰۰). Sialk I (Vol. ۱). (A. Karimi, Trans.). ...
  • Hiebert, F. T. & Kurbansakhatov, K., (۲۰۰۳). A central Asian ...
  • Kohl, P. L., (۱۹۸۴). Central Asia: Paleolithic Beginnings to the ...
  • Majidzadeh, Y., (۲۰۱۰). Excavations at the archaeological site of Ozbaki, ...
  • Malek Shahmirzadi, S. & Nokandeh, J., (۲۰۰۰). Aq Tappeh. Tehran: ...
  • Masson, V. M. & Sarianidi, V., (۱۹۷۲). Central Asia: Turkmenia ...
  • Masuda, S., (۱۹۷۳). “Excavations at Tappe Sang-e Cagmaq”. In: Proceedings ...
  • Masuda, S., (۱۹۷۴). “Excavations at Tappeh Sang-e Çagmaq”. In: F. ...
  • Masuda, S., (۱۹۷۶). “Report of the Archaeological Investigations at Šahrud, ...
  • Masuda, S.; Goto, T.; Iwasaki, T.; Kamuro, H.; Ferusato, S.; ...
  • Nakamura, T., (۲۰۱۴). “Radiocarbon dating of charcoal remains excavated from ...
  • Pollard, A. M.; Nashli, H. F.; Davoudi, H.; Sarlak, S.; ...
  • Pumpelly, R., (۱۹۰۸). Explorations in Turkestan, Expedition of ۱۹۰۴: Prehistoric ...
  • Rezvani, H. & Roustaei, K., (۲۰۱۶). “Preliminary Report on Two ...
  • Roustaei, K., (۲۰۱۲). “Archaeological survey of the Šahrud area, Northeast ...
  • Roustaei, K. (۲۰۱۴). “The Neolithisation of Northeastern Iranian Plateau”. (Doctoral ...
  • Roustaei, K., (۲۰۱۶a). “An emerging picture of the neolithic of ...
  • Roustaei, K., (۲۰۱۶b). “Kalāteh Khān: A Sixth Millennium BC Site ...
  • Roustaei, K., (۲۰۱۸). “Beyond the Mounds: Insights into a late ...
  • Roustaei, K.; Mashkour, M. & Tengberg, M., (۲۰۱۵). “Tappeh Sang-e ...
  • Roustaei, K. & Nokandeh, J., (۲۰۱۷). “Neolithic developments in the ...
  • Schmidt, E. F., (۱۹۳۵). “Excavation at Ray”. Bulletin of the ...
  • Schmidt, E. F., (۱۹۳۷). Excavation at Tepe Hissar, Damghan, ۱۹۳۱-۱۹۳۳. ...
  • Schönicke, J., (۲۰۱۹). “The Pottery from Monjukli Depe and its ...
  • Spooner, B., (۱۹۶۵). “Arghiyān. The Area of Jājarm in Western ...
  • Stronach, D., (۱۹۷۲). “Yarim tepe”. In: International Congress of Iranian ...
  • Thornton, C. P., (۲۰۱۳). “Tappeh Sang-e Chakhmaq: A New Look”. ...
  • Tsuneki, A., (۲۰۱۴). “Pottery and Other Objects from Tappeh Sang-e ...
  • Tsuneki, A., (۲۰۱۷). “The Emergence of Pottery in Northeast Iran: ...
  • Valipour, H.; Fazeli Nashli, H. & Azizi Kharanaghi, M. H., ...
  • Voigt, M. M. & Dyson, R. H., (۱۹۸۶). “Chronology of ...
  • Wong, E. H.; Petrie, C. A. & Fazeli, H., (۲۰۱۰). ...
  • Yousefi Zoshk, R. & Zeighami, M., (۲۰۱۳). “Northeastern Iran in ...
    • نمایش کامل مراجع