ارتباط دین و عقل از دیدگاه امام خمینی (ره) و مرحوم میرزا مهدی غروی اصفهانی (ره) رئیس مکتب تفکیک

در این پژوهش، نگرش معرفت شناختی امام خمینی(ره) و میرزا مهدی اصفهانی درباره جایگاه و نقش عقل، بررسی و مقایسه شده است. براساس تحلیل آثار مهم دو اندیشمند، روشن شد که امام خمینی شناخت را فرایندی مرکب از حس، عقل و قلب می داند که در پیوند با وحی و سنت، به معرفتی معتبر و کامل می انجامد. وی بر مراتب و ابعاد عقل اعم از نظری و عملی تاکید کرده و حجیت عقل را در چهارچوب تعادل با نقل و شریعت برمی شمارد؛ لیکن جایگاه عقل عملی را در تربیت و کمال انسان اساسی تر معرفی می کند. در مقابل، میرزا مهدی اصفهانی، بر عقل نوری و شهودی که موهبتی الهی و غیر اکتسابی است، تکیه داشته و عقل فلسفی مبتنی بر استدلال و تصورات بشری را در معرفت شناسی ناکافی و حتی گمراه کننده می داند. تحلیل تطبیقی دیدگاه ها نشان می دهد هر دو عقل را موجودی مجرد و حجت باطنی می دانند اما در روش شناسی و مراتب عقل و ابزارهای شناخت، تفاوت های بنیادین میان ایشان وجود دارد. یافته ها، ضرورت توجه به انسجام و تلفیق منابع معرفت دینی را در کنار مرزبندی عقل نظری و الهی برجسته می سازد.

کلیدواژه ها:

کلیدواژگان: امام خمینی ، میرزا مهدی اصفهانی ، مکتب تفکیک ، عقل ، نسبت دین و عقل ، معرفت شناسی دینی.