تاملی بر بنیان های معرفت شناختی توجیه کیفرگرایی حکومتی بر پایه برساخت دشمن از مجرم

شاید یکی از قدیمی ترین و نیز فراگیرترین ابزارهایی که دولت ها آن را دست مایه توجیه بدرفتاری های خویش با مجرمین و نیز اقلیت های مخالف قرار می دهند، ساخت دوگانه دشمن- شهروند بر پایه استراتژی «نامیدن» باشد. تبارشناسی ستیزه های حقوق کیفری، در یک پیوستار کیفرگرایی با درون مایه دشمن مداری و آنتاگونیسم از یک سو و مداراگرایی با مضمون دوست مداری و گفتگو از سوی دیگر قرار می گیرند. نوشتار حاضر به شیوه آزمایش فکری و با آگزیوماتیزه سازی گزاره های نظری، تلاش دارد تا رویکرد دشمن مداری در واکنش به مجرم را نمایان سازد. بر پایه آزمایش فکری انجام شده، دو دسته از نظریه ها: ۱) اندیشه های مبتنی بر اجماع زبانی و گفتگو (روسو، آرنت، هابرماس و گارلند) و ۲) انگاره های غیریت ساز (یاکوبس، اشمیت و آگامبن)، با بنیان های معرفتی گوناگون در برابر یک دیگر صف آرایی می کنند. تبیین علی کیفرگرایی بر پایه گزاره های استخراجی نشان داد که ریشه دشمن مداری را باید در چگونگی رویارویی دولت ها و انتظارات آن ها درباره شیوه جامعه پذیری نیروهای اجتماعی جستجو کرد؛ به گونه ای که هر زمان تکالیف اجتماعی- اخلاقی و دستورالعمل های اجتماعی آن چنان که باب میل دولت ها است از سوی شهروندان امکان پذیر نشود، غیریت سازی و دیگری انگاری نسبت به آن ها در دستور کار قرار می گیرد. بنابراین، برون رفت از چنین وضعیتی، نیازمند بازنگری در نظام معرفتی شناختی حقوق کیفری (جرم انگاری و کیفرگذاری)، حل مساله بزهکاری بر پایه درک بستر اجتماعی و نیز کاربست یک رویکرد اصلاحی مبتنی بر گفتگو و مدارا است.

کلیدواژه ها:

معرفت شناسی ، کیفرگرایی حکومتی ، دشمن مداری ، مداراگرایی ، آزمایش فکری