تاثیر قارچ اکتومیکوریز Laccaria bicolor بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گیاهچه های سپیدار (Populus alba) در شرایط تنش خشکی و آلودگی به شانکر سیتوسپورایی

سابقه و هدف: کاهش منابع چوبی و نیاز فزاینده به چوب، تمایل به جنگل کاری با گونه های سریع الرشد مانند صنوبر را افزایش داده است اما بحران آب و بیماری شانکر صنوبر به دو عامل مهم محدود کننده کشت صنوبر در برخی نقاط ایران تبدیل شده-است. قارچ های اکتومیکوریز در بهبود وضعیت آبی گیاهان، افزایش زنده مانی و رشد گیاهان تحت تنش، اثرات قابل توجهی دارند. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر قارچ اکتومیکوریز Laccaria bicolor بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاهچه های سپیدار در شرایط تنش خشکی و شانکر سیتوسپورایی است.مواد و روش ها: این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با ۵ تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل عامل بیولوژیک در دو سطح (بدون مایکوریز و دارای مایکوریز) و عامل تنش در سه سطح (بدون تنش، تنش خشکی و تنش قارچ بیمارگر سیتوسپورا) بود. تلقیح قارچ اکتومیکوریز به گیاهچه های سپیدار ۱۴ هفته پس از کشت قلمه در گلدان و زمانی که ارتفاع گیاه به ۵۰ سانتی متر رسید، انجام شد. جداسازی و شناسایی قارچ عامل شانکر سیتوسپورایی به صورت مورفولوژی و مولکولی انجام شد و به گیاهچه های سپیدار (پس از استقرار قارچ مایکوریز) تلقیح شد. تنش خشکی با کاهش آب آبیاری بر اساس ظرفیت زراعی گیاهان انجام شد. اندازه گیری خصوصیات رشدی، واکنش فیزیولوژیکی و آنزیمی گیاهان در شرایط تنش و غیرتنش، در تیمارهای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: سطح آنزیم کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و پراکسیداز در شرایط تنش خشکی و سیتوسپورایی در گیاهچه های میکوریزایی افزایش چشم گیری داشته و دارای اختلاف معنی داری در سطح ۱% با گیاهچه های شاهد تحت تنش، هستند. آنزیم مالون دی آلدئید در گیاهچه های تلقیح شده با مایکوریزا و تحت تنش نسبت به گیاهچه های بدون مایکوریز تحت تنش افزایش کمتری داشته و در سطح ۱% دارای اختلاف معنی داری با یکدیگر هستند. استفاده از قارچ اکتومیکوریز L. bicolor باعث بهبود خصوصیات رشدی گیاهچه های سپیدار شده، سطح برگ، وزن تر و خشک برگ، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک ساقه و ارتفاع ساقه دارای اختلاف معنی داری با گیاهچه های فاقد همزیستی است؛ قطر ساقه در گیاهچه های دارای همزیستی و تیمار شاهد، فاقد اختلاف معنی داری با یکدیگر است. همزیستی اکتومیکوریزایی منجر به افزایش فتوسنتز، هدایت روزنه ای، کربن دی اکسید بین سلولی و تعرق در گیاهچه های همزیست نسبت به تیمار شاهد شده است. در شرایط تنش خشکی و تنش سیتوسپورایی، گیاهان فاقد همزیستی عملکرد پایین تری در میزان فتوسنتز، تعرق و هدایت روزنه ای داشته است که منجر به کاهش رشد در این تیمارها شد. نتیجه گیری: در این پژوهش گونه ی Cytospora chrysosperma به عنوان عامل ایجاد شانکر درختان صنوبر از استان گیلان شناسایی و معرفی شد. هم چنین یافته های این پژوهش نشان داد که قارچ اکتومیکوریز Laccaria bicolor قادر به ایجاد همزیستی با گیاهچه های سپیدار بوده است. این همزیستی باعث افزایش رشد ، بهبود فیزیولوژی گیاه، و افزایش مقاومت گیاه در شرایط تنش خشکی و تنش سیتوسپورایی در گیاهان دارای همزیستی نسبت به گیاهچه های فاقد همزیستی، شده است. بنابراین با توجه به بهبود وضعیت آبی، افزایش رشد و بیومس و اصلاح خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه تلقیح شده با قارچ میکوریز در مقایسه با شاهد، می توان برقراری این تعامل اکتومیکوریزایی را راهکاری نوین برای افزایش موفقیت نهال کاری در صنوبرکاری ها جهت زراعت چوب معرفی نمود.

کلیدواژه ها:

اکتومیکوریز ، سپیدار ، Cytospora chrysosperma ، Laccaria bicolor