اثر شوری بر آنزیم های آنتی اکسیدانی و برخی صفات مورفوفیزیولوژیک در دو پایه دورگ بین گونه ای پسته

سابقه و هدف: تنش های غیرزیستی مانند شوری یکی از مهم ترین تهدیدات در زمینه امنیت کشاورزی به حساب می آیند. با توجه به اهمیت محصول پسته (Pistacia vera L.) به عنوان محصولی راهبردی و افزایش قابل توجه شوری خاک در ایران، این پژوهش با هدف بررسی اثرات تنش شوری ناشی از کلرید سدیم بر فعالیت آنتی اکسیدانی و برخی صفات مورفوفیزیولوژیک در دو پایه دورگ بین گونه ای و امیدبخش پسته (آروتا ۱ و آروتا ۲) در مقایسه با والدین آنها آتلانتیکا (P. atlantica) و اینتگریما (P. integerrima) انجام شد.مواد و روش ها: این آزمایش در سال ۱۴۰۰ در گلخانه پژوهشی سازمان جهاد کشاورزی شاهرود و آزمایشگاه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان اجرا شد. آزمایش در قالب طرح فاکتوریل بر پایه کاملا تصادفی با سه تکرار روی نهال های یک ساله بذری صورت گرفت. فاکتور اول تنش شوری در سه سطح (صفر، ۱۰۰ و ۲۰۰ میلی مولار کلرید سدیم) و فاکتور دوم پایه در چهار سطح (آروتا ۱، آروتا ۲، آتلانتیکا و اینتگریما) بودند. پایه های آروتا حاصل تلاقی کنترل شده بین پایه های آتلانتیکا به عنوان والد ماده و اینتگریما به عنوان والد نر بودند. تنش شوری به مدت ۹۰ روز اعمال شد و سپس فعالیت آنتی اکسیدانی و صفات مورفوفیزیولوژیک اندازه گیری شدند.یافته ها: نتایج نشان داد که با افزایش تنش شوری ارتفاع پایه ها کاهش یافت و کمترین درصد کاهش ارتفاع در پایه آروتا ۲ مشاهده شد. با افزایش شوری محتوای سدیم برگ در هر چهار پایه افزایش یافت و کمترین میزان تجمع سدیم (۰۶/۵ میلی گرم بر گرم وزن خشک برگ) در تیمار شوری صفر و در پایه آروتا ۲ بود. بیشترین میزان پتاسیم برگ (۷۷/۲۱ میلی گرم بر گرم وزن خشک) در شرایط تیمار شوری صفر و در پایه آروتا ۱ مشاهده گردید. بیشترین محتوای آنتوسیانین کل و فنول کل در تیمار شوری ۲۰۰ میلی مولار در هر دو پایه آروتا ۱ و آروتا ۲ دیده شد و بین این دو پایه تفاوت معنی داری وجود نداشت. بیشترین مقدار پرولین برگ (۰۷/۵ میکروگرم بر گرم وزن تر) نیز در شوری ۲۰۰ میلی مولار و در پایه آروتا ۱ مشاهده گردید. میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی در شرایط تنش شدید و در پایه های آروتا ۱ و آروتا ۲ بیشتر بود. کمترین مقدار مالون دی آلدهید (۱۳/۳۱ نانومول بر گرم وزن تر) در شرایط تنش مربوط به پایه آروتا ۲ بود.نتیجه گیری: با توجه به نتایج این پژوهش پایه آتلانتیکا در شرایط تنش و در اغلب صفات عملکرد مناسبی نداشت. همچنین به نظر می رسد که در شرایط تنش پایه های امیدبخش آروتا ۱ و ۲ در اغلب صفات موفق تر از والدین خود عمل کرده و کارایی بهتری داشتند؛ بنابراین این پایه ها به عنوان متحمل ترین پایه ها نسبت به شوری معرفی می گردند.

کلیدواژه ها:

آروتا ، پراکسیداز ، فنول ، کاتالاز ، Pistacia