مدلسازی پویای سیاست گذاری برای حفاظت منابع آب زیر زمینی در استان خراسان جنوبی در شرایط خشکسالی

زمینه و هدف: هدف تحقیق حاضر، مدل سازی سناریوهای حفاظت از منابع آب زیر زمینی استان خراسان جنوبی در شرایط خشکسالی می باشد. روش پژوهش: در این راستا این مسئله با استفاده از رویکرد پویایی سیستم دنبال شد و رفتار متغیر مرجع حجم منابع آب زیر زمینی استان خراسان جنوبی در برابر سناریوهای مختلف طی سال های ۱۳۹۲ تا ۱۴۲۰ از طریق کاربرد نرم افزار Vensim شبیه سازی شد. اطلاعات مورد نیاز با مراجعه به سازمان های ذی ربط مانند سازمان آب منطقه ای خراسان جنوبی، سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی و مرکز آمار ایران جمع آوری گردید و اطلاعات ورودی مدل در قالب فایل اکسل به مدل فراخوانی شد. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که اعمال سناریوی کنترل بهره برداری از منابع آب در شرایط خشکسالی نرمال و خشکسالی با شدت پایین، مفید بوده ولی اعمال این سناریو در شرایط خشکسالی بیشتر از ۲۰ درصد، اثرات منفی بر شاخص های اقتصادی بخش کشاورزی خواهد داشت. همچنین سناریوی چهارم الگوی کشت (تاکید بر محصولات استراتژیک) به همراه سناریو پنجم الگوی کشت (محصولات مقاوم به خشکی)، کمترین فشار را بر منابع آب زیر زمینی آورده است. با این وجود، با توجه به اینکه الگوی کشت شماره ۴ کمترین ارزش افزوده را ایجاد کرده است، نمی تواند الگوی کارآمدی باشد. نتیجه گیری:با توجه به نتایج تحقیق در صورتی که شدت خشکسالی ها در سال های آینده افزایش یاید ولی شرایط کنونی کشاورزی استان خراسان جنوبی از حیث الگوی کشت ادامه پیدا کند، خشکسالی ها بر روی شاخص های اقتصادی اثر نخواهد داشت زیرا در این شرایط کشاورزان با کف شکنی و استخراج بیشتر از منابع آب زیرزمینی، کمبود بارندگی ها را جبران خواهند کرد و اثرات منفی خشکسالی بر روی موجودی منابع آب زیرزمینی نمایان خواهد گذاشت. با عنایت به اثر الگوی کشت بر روی منابع آب زیرزمینی و شاخص های اقتصادی، لازم است تمهیداتی جهت تغییر الگوی کشت اندیشیده شود.

کلیدواژه ها:

خراسان جنوبی