محدود شدن دایره قصاص ؛ موارد سقوط قصاص و عدم قصاص قاتل

قصاص یکی از احکام کیفری در اسلام است که قرآن آن را مایه حیات جامعه می داند. تشریع حکم قصاص برای جلوگیری از انتقام های کور و دور از عدالت، همچنین برای جلوگیری از جرات یافتن جنایت کاران در قتل یا ضرب و جرح شهروندان، وضع شده است. هدف از پژوهش تحلیل مواردی که منجر به محدود شدن دایره قصاص ، شده و شامل موارد سقوط قصاص و عدم قصاص قاتل است می گردد. نوعروش تحقیق توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای است. نتایج نشان داد قصاص، مجازاتی است که بدون در نظر گرفتن خصوصیات و تفاوتهای فردی، قبیلهای و گروهی اجرا میشود و تفاوتهای قاتل و مقتول نیز در مسائلی مانند علم، فضیلت، فقر، غنا، صحت، مرض، قوت و ضعف و کبر و صغر مانع اجرای قصاص نیست. در عین حال، برای اجرای مجازات قصاص شرایطی مقرر شده است که بدون آنها علی رغم تحقق قتل عمد این مجازات اعمال نخواهد شد، لذا بعضی از فقها و نویسندگان این امور را به عنوان موانع قصاص مطرح کردهاند، ولی این تفاوت در نامگذاری تاثیری در ماهیت این امور ندارد. این شرایط که هر کدام دارای مبنا و فلسفه مخصوص به خود است، دایره قصاص را محدود میکنند و در واقع بدون این که تاثیری در وصف مجرمانه عمل داشته باشند، تنها از اجرای مجازات جلوگیری میکنند، بر خلاف اموری که اصولا وصف مجرمانه عمل را از بین میبرند و موجب میشوند که عمل جرم محسوب نگردد، مانند قتل نفس عمدی در مقام دفاع یا به امر آمر قانونی در مقام اجرای قانون اهم و امثال آن.

کلیدواژه ها:

جرم ، مجازات ، قصاص ، قتل عمد ، فقه اسلامی