بررسی ابهام ها یواژگانی و نحوی در لطیفه های زبان فارسی در چارچوب نظریه معناشناختی ویکتور راسکین

طنز به دو دسته عمده قابل تقسیم است: طنز کلامی و طنز تصویری، لطیفه ها در زیرمجموعه طنز کلامی قرار دارند که به دو صورت گفتاری و نوشتاری می باشند. روان شناسان و جامعه شناسان بیشتر از محققان دیگر بر روی این مساله کار کرده اند اما اخیرا توجه زبان شناسان و معنی شناسان به لطیفه، افق های تازه ای به روی ما گشوده است. از جمله زبان شناسانی که بر روی ساز و کار لطیفه کار کرده اند می توان به چارلز هاکت، ایوان فوناژی و ویکتور راسکین اشاره کرد. نظریه معناشناختی ویکتور راسکین معروف به «نظریه طرح معنایی طنز» یا SSTH بر اساس مفهوم توانش دستوری چامسکی و توانش طنزسخنگوی ایده آل شکل گرفته و بیان می دارد دو عامل ابهام و تضاد معنایی در لطیفه ها نقشی اساسی ایفا می کنند. این تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و صرفا به طنز کلامی پرداخته شده و از میان تمام زیرشاخه های طنز کلامی تنها به لطیفه های گفتاری خواهیم پرداخت. شیوه تحقیق به صورت کتابخانهای بوده که با مراجعه به کتابها و نشریات صورت گرفته و از بین پانصد لطیفه، صد لطیفه به صورت رندوم انتخاب شده است. در این تحقیق نقش ابهام های واژگانی و نحوی در لطیفه های گفتاری زبان فارسی را در چارچوب نظریه فوق مورد بررسی قرار دادیم و در نهایت مشخص شد که این نظریه با لطیفه های زبان فارسی قابل تطبیق است. از بین انواع ابهام ابهام واژگانی بیشترین سهم را دارد. استفاده از واژه های همنام بیشترین بسامد را در ابهام واژگانی، و حذف کلمات در جمله بیشترین بسامد را در ابهام نحوی این لطیفه ها داشته است.

کلیدواژه ها:

ابهام نحوی ، ابهام واژگانی ، لطیفه های زبای فارسی ، چندمعنایی ، همنامی