واکاوی سندی و محتوایی گزاره حدیث انگاشته «اذکروا موتاکم بالخیر»

عبارت «اذکروا موتاکم بالخیر» در آداب مربوط به یادکرد اموات، به مثابه یک حدیث شهرت دارد. عده ای با توجه به این عبارت، به هنگام سخن از هر مرده ای، فقط خیر او را ذکر می کنند و حتی گاه با استناد به این گونه روایات، ظالمانی همچون معاویه تطهیر می شوند. لذا تحقیق پیش رو که بر اساس روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای سامان یافته، به تحلیل سندی و محتوایی این انگاره حدیثی و نقل های مشابه آن پرداخته و نتایج ذیل حاصل آن است؛ تعبیر «اذکروا موتاکم بالخیر» در منابع فریقین به عنوان یک حدیث روایت نشده و تنها احادیثی مشابه به مضمون آن وجود دارد که نوعا در مجامع روایی اهل سنت آمده است. عدم پذیرش این روایات در مجامع حدیثی اهل سنت و احتمال ورود این روایات به منابع حدیثی از ناحیه فرقه مرجئه، از جمله اشکلات سندی آن است، علاوه بر این که اختلاف و تشتت آراء در دلالت و محتوای این روایات و مخالفت داشتن برداشت تطهیر افراد شرور از این روایات، با قرآن و روایات صحیح اهل سنت، از جمله اشکالات دلالی این روایات است که احتمال صدور آن را بسیار ضعیف می کند، اگرچه بر اساس مبنای وثوق صدوری و تعدد راویان در طبقه صحابه و با توجه به ضمائر خطابی در این روایات که مومنان را مخاطب قرار داده، گفته شود که مراد این روایات، ذکر خیر برای اموات مومن بوده است. بنابراین کفار و منافقین و ... تخصصا از این روایات خارجند.

کلیدواژه ها:

یادکرد اموات ، اذکروا موتاکم بالخیر ، مجامع حدیثی ، مرجئه