تغییر الگوی کشت و تامین درجه-روز رش د برای مراحل فنولوژیک سه نوع لگوم گرمسیری در جنوب کرمان و رابطه آن با عملکرد دانه

به منظور مطالعه تاثیر تغییر الگوی کشت در تامین دمای رشد و نمو در مراحل مختلف فنولوژی ک سه نوع لگوم گرمسیری در جنوب کرمان و بررسی رابطه دما با عملکرد دانه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در سال ۹۸-۱۳۹۷ در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی جیرفت اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سه تاریخ کشت ۱۰،۲۰ و ۳۰ بهمن و سه نوع لگوم گرمسیری شامل لوبیا تپاری یا محلی جیرفت، لوبیا چشم بلبلی و ماش سبز بود. نتایج نشان داد بیشترین نیازمندی به درجه-روز رشد از کاشت تا جوانه زنی، از کاشت تا سبز شدن و مراحل یک تا پنج برگی در هر سه تاریخ کشت مربوط به ماش سبز بود. بعد از ماش، بیشترین نیاز به درجه-روز رشد در مراحل فوق، به ترتیب در لوبیا تپاری یا محلی جیرفت و لوبیا چشم بلبلی مشاهده گردید. در مرا حل گلدهی، تشکیل و پر شدن غلاف و رسیدگی، تفاوت بین ماش و دو نوع لوبیا در مقدار درجه-روز رشد کمتر گردید. اگرچه، تاخیر در کاشت در هر سه گیاه منجر به کاهش تامین درجه-روز رشد از گلدهی تا رسیدگی کامل ش د اما هر سه گیاه در تاریخ کشت های انجام شده، عملکرد دانه بیشتری نسبت به تاریخ های کشت رایج داشتند. به گونه ای که ماش در هر سه تاریخ کشت دارای عملکرد دانه یکسان با میانگین ۷۷۰ کیلوگرم در هکتار بود. لوبیا تپاری بیشترین عملکرد را در کشت زودهنگام یعنی در تاریخ ۱۰ بهمن با میانگین ۲/۳ تن د ر هکتار تولید نمود. این لگوم در تاریخ های کشت ۲۰ و ۳۰ بهمن ماه با ۳۹% کاهش عملکرد دانه نسبت به تاریخ کشت اول همراه بود. در بین سه لگوم گرمسیری لوبیا چشم بلبلی بیشترین میزان عملکرد دانه را با میانگین ۴/۶ ن در هکتار و در تاریخ های ۱۰ و ۳۰ بهمن بدون تفاوت تولید و در تاریخ کشت ۲۰ بهمن ۲۶ % کاهش در عملکرد دانه مشاهده شد. در مجموع در منطقه جیرفت، تاریخ کشت های زودهنگام زمستانه با توجه به تامین دما و رطوبت لازم جهت تکمیل فرایند رشد و نمو و تکمیل مراحل فنولوژیک برای لگوم های گرمسیری، با توجه به تاثیر منفی خشکسالی بر چرخه رشد گیاهان و همچنین عملکرد آنها، به- طور کامل نسبت به کشت بهاره برتری داشتند و این یافته می تواند در مدیریت استفاده از دمای هوا برای کاهش مصرف آب نیز در منطقه موثر باشد.

کلیدواژه ها:

تاریخ کشت ، لوبیا تپاری ، لوبیا چشم بلبلی ، ماش سبز ، تغییر اقلیم