مطالعه همبستگی و تجزیه علیت عملکرد دانه و اجزای آن در نخود تحت شرایط تنش خشکی و نرمال

دست یابی به ژنوتیپ های مقاوم به کم آبی امری ضروریست چراکه تنش خشکی بعنوان مهمترین عامل محدود کننده ، نقش مهمی در کاهش تولید گیاهان زراعی درجهان دارد. خشکی یکی از رایج ترین عوامل محیطی زیان آور می باشد که باعث محدود شدن تولیدات گیاهی در قسمت های مختلف دنیا، به خصوص ایران به عنوان کشوری خشک و نیمه خشک، شده است. بدین منظور آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بر روی 15 ژنوتیپ در دو محیط بدون تنش وتنش خشکی اجرا گردید. در طول فصل رشد و بعد از برداشت از صفات فنولوژی، مورفولوژی و فیزیولوژی یادداشت برداری به عمل آمد. نتایج تجزیه واریانس در شرایط بدون تنش و تنش اختلاف معنی داری را در سطوح احتمال 5% و 1% برای عملکرد دانه و سایر صفات تحت بررسی نشان داد. این بیانگر وجود تنوع ژنتیکی برای صفات فوق در بین ارقام بود که می توان از این تنوع در پیشبرد اهداف اصلاحی و برنامه های اصلاحی بهره جست. رقم بیونیج در شرایط بدون تنش و تنش از بیشترین و کمترین بترتیب 1661 و 1065 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه برخوردار بود. تجزیه رگرسیون گام به گام در شرایط تنش نشان داد ضرایب رگرسیون صفات شاخص تحمل0/5-شاخص میانگین حسابی بهره وری 1+ و تعداد دانه در بوته 0/001-بیشترین تاثیر را بر روی عملکرد دانه داشته اند و در مدل باقی ماندند تجزیهمسیر در شرایط تنش نشان داد بیشترین اثر مستقیم مربوط به میانگین حسابی بهره وری 1/326بود. با توجه به تجزیه رگرسیون و تجزیه مسیر می توان شاخص میانگین حسابی بهره وری را به عنوان شاخص گزینشی مثبت برای گزینش ژنوتیپ هایی با عملکرد دانه بالا برای شرایط دیم معرفی نمود. در نهایت با توجه به نتایج بدست آمده رقم محلی بیونیج در هر دو شرایط بدون تنش و تنش عملکرد اقتصادی می دهد ولی به دلیل حساسیت به بیماری برق زدگی قابل توصیه برای کشت نمی باشد

کلیدواژه ها:

تنش خشکی ، ژنوتیپ ، شاخص های مقاومت به خشکی ، نخود