ارزیابی ارتباط پارامترهای اقلیمی و آلایندههای هوا با غلظت ازن تروپوسفری شهر مشهد در سال ۱۳۹۳

تا به امروز فقدان اطلاعات مرتبط با عوامل موثر بر تولید ازن ((O(۳) در کشور ایران وجود دارد. لذا تعیین محرک های اصلیتولیدکننده (O(۳ که می تواند صدمان جبران ناپذیری را به محیط زیست و موجودات زنده وارد نماید، از مهمترین برنامه های کلان شهرهای ایران از جمله مشهد محسوب میگردد. همچنین به دلیل موقعیت جغرافیایی و اقلیمی شهر مشهد که شرایط مناسبی را برایتولید (O(۳ سطحی ایجاد می نماید، ضرورت مطالعه در این رابطه احساس می شود. بنابراین هدف از انجام این تحقیق بررسی ارتباط بین آلاینده هایی از قبیل PM(۲.۵), NOx, NO(۲)NO, CO و OX با عوامل جوی شامل فشار هوا، میانگین و حداکثر دما، رطوبت، بارش باران، تابش خورشیدی، سرعت و جهت باد با تولید (O(۳ در سه ایستگاه ماشین ابزار، سجاد و خیام جنوبی مشهد در سال ۱۳۹۳ می باشد.به همین منظور، داده های اقلیمی از سازمان هواشناسی و آلاینده های هوا از مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی مشهد گردآوریگردید. سپس آنالیز آماری داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون در نرم افزار SPSS و در سطح معنا داری ۵ درصد انجام شد. نتایج بررسی ارتباط ماهانه ایستگاه ماشین ابزار نشان داد که از میان عوامل اقلیمی فشار هوا، رطوبت نسبی، میانگین دما و تابش خورشیدی و از میان آلاینده های هوا NO(x), NO و (NO(۲ بیشترین تاثیر ر ا بر غلظت (O(۳ سطحی از خود نشان میدهند. ارتباط ماهانه میان پارامترهای مورد بررسی در ایستگاه سجاد نیز بیانگر تاثیر عوامل اقلیمی تابش خورشیدی، میانگین و حداکثر دما و فشار هوا و آلاینده های (NO, CO, NO(x), NO(۲ و OX بر غلظت (O(۳ سطحی میباشند. همچنین در ایستگاه خیام جنوبی از میان عوامل اقلیمی مورد مطالعه، تابش خورشیدی، میانگین و حداکثر دما و از میان آلاینده های هوا NO(x), NO(۲) OX و NO بیشترین تاثیر را بر غلظت (O(۳ سطحی از خود نشان میدهند. در نهایت، عوامل اقلیمی تابش خورشیدی و حداکثر دما و آلاینده های NO(۲), NO و (NO(x که منشا ترافیکی دارند، به عنوان مهم ترین محرک های تولید (O(۳ تعیین شدند. لذا با توجه به سهم بالای وسایل نقلیه در ایجاد آلودگی هوای ایران و همچنین بالا بودن میزان ساعات آفتابی در ایران، توصیه می شود مسئولین و ارگان های مرتبط اقدامات پیشگیرانه ای را در جهت کنترل آلودگی ناشی از (O(۳ انجام دهند.

کلیدواژه ها:

آلودگی هوا ، آلاینده های هوا ، ازن تروپوسفری ، اکسیدهای نیتروژن ، عوامل اقلیمی