راهکارهای طراحی در معماری همساز با اقلیم (نمونه موردی : شهر مشهد)

از چند دهه گذشته ، همسازی با اقلیم و محیط طبیعی در طراحی محیط های انسانساخت بار دیگر مورد توجه طراحان قرار گرفته و در رویکردهایی مانند معماری سبز، معماری پایدار و معماری همساز با اقلیم نمود یافته است . معماری همساز با اقلیم رویکردی به طراحی معماری است که هدف آن تامین شرایط آسایش در فضاهای زیستی ضمن کاهش مصرف انرژی است . در ایران، بر اساس آمار ترازنامه انرژی وزارت نیرو، بیشترین مصرف انرژی در بخش خانگی و تجاری بوده و در این بخش نیز گرمایش و سرمایش ساختمان سهم عمده را دارد. بر این اساس، توجه به راهکارهای غیرفعال برای تعدیل شرایط اقلیمی در مقیاس خرد و تامین شرایط آسایش در عرصه های مسکونی ضرورت و اهمیت دارد. به این منظور، شناخت سازوکارهای محیط طبیعی و شیوه تعامل آن با محیط ساخته شده جزو اقداماتی است که در فرآیند طراحی بایستی مد نظر طراحان قرار گیرد. هدف پژوهش حاضر، ارائه راهکارهای طراحی همساز با اقلیم در شهر مشهد است . روش پژوهش حاضر توصیفی -تحلیلی مبتنی بر مطالعه کتابخانه ای و تحلیل دادههای پایه ای آبوهوایی ایستگاه سینوپتیک شهر مشهد در یک دوره ۲۰ ساله توسط نگارندگان است . نتایج حاکی از این است که ، در شهر مشهد در ۷ ماه از سال دمای هوا زیر حد آسایش (شامل ۴ماه خیلی سرد، ۱ماه سرد، ۲ماه خنک ، ۱ماه اندکی خنک )، ۳ ماه از سال دما بالاتر از دمای آسایش (شامل ۱ماه گرم و۲ ماه اندکی گرم) و ۲ ماه از سال دما در محدوده آسایش می باشد (اردیبهشت و شهریور). می توان چنین نتیجه گرفت که شهر مشهد دارای آب و هوای متغیر و متمایل به سرد و خشک است که تابستانهای گرم و خشک نیز دارد. بر این اساس، در اقلیم شهر مشهد برای فراهم کردن شرایط آسایش بایستی وضعیت ماههای سرد مبنا قرار گیرد و در عین حال وضعیت چند ماه گرم نیز به دقت کنترل شود. به این ترتیب ، اهداف اصلی طراحی اقلیمی در شهر مشهد شامل جلوگیری از تبادل حرارتی در ماههای سرد و گرم سال، استفاده از تابش خورشید در ماههای سرد و جلوگیری از تابش خورشید در ماههای گرم، جلوگیری از تهویه در ماههای سرد و استفاده از تهویه در ماه-های گرم و افزایش رطوبت در محیط می باشد. در مقاله حاضر برای دستیابی به این اهداف، راهکارهای طراحی در مقیاسهای مختلف محیط شامل مقیاس بافت ، مقیاس تک بنا و مقیاس عناصر و جزئیات ساختمانی ارائه شده است .

کلیدواژه ها:

اقلیم قاره ای ، طراحی همساز با اقلیم ، راهکارهای طراحی ، شهر مشهد.