بررسی نقوش تزئینی معماری با مفهوم عدل و امامت در دوره تیموری با تاکید بر نقوش مسجد گوهرشاد مشهد

مساجد به عنوان یکی از مهم ترین نمودهای هنر و معماری ایرانی - اسلامی در دوره تیموری از جایگاه ویژهای برخوردارند، که با وجود ظرفیت های بسیار کمتر مورد مطالعه منسجم قرار گرفته است . بر این اساس پژوهش حاضر تلاش دارد ضمن بازشناسی ساختار معماری ، هنرهای پیوند یافته با کالبد این بنا را مورد طبقه بندی و گونه شناسی قرار دهد. هدف مذکور زمینه ساز پاسخ به این سوال است که مهم ترین آرایه های معماری به کار رفته در مسجد گوهرشاد مشهد شامل چه گونه هایی هستند؟ و هنرهای مذکور از حیث ساختار و تکنیک شامل چه ویژگی هایی می باشند؟ پژوهش پیش رو از حیث روش، توصیفی - تحلیلی بوده و اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شدهاند. هم چنین جامعه آماری شامل تمام تزیینات بازتاب یافته در بنا است که به صورت میدانی مورد بررسی قرار گرفته اند. لازم به ذکر است که تجزیه و تحلیل یافته ها به صورت کیفی انجام شده است . مختصری از نتایج این پژوهش گویای آن است که بنای مذکور دربردارنده غالب هنرهای ایرانی - اسلامی وابسته به معماری اعم از کاشی کاری ها، رسمی بندی ها، حجاری و هنرهای فلزی نفیسی است که هریک در جای خود شایسته مطالعه ای عمیق است . هم چنین از حیث نقوش و خطوط، نقوش گوناگون هندسی و گیاهی و خطوطی هم چون ثلث ، نستعلیق و کوفی در این بنا به کار رفته است . لازم به ذکر است که بیشترین درصد نقوش و خطوط به کار رفته در این بنا را نقوش هندسی و خط نگارههای کوفی بنایی بر بستر کاشی معرق تشکیل می دهند؛ نکته مهم دیگر این که غالب محتوای کتیبه نگاری های بنا دربردارنده مفاهیم شیعی و اساسی ائمه اطهار به عنوان سمبل های هنر شیعی می باشند؛ و از نکات جالب دیگر تاریخ دار بودن تعداد قابل توجهی از کتیبه هاست .

کلیدواژه ها:

عدل و امامت ، مسجد گوهرشاد ، معماری تیموری ، نقوش تزئینی