منصب وزیرنظام و وظایف آن در دوره ی قاجار

به وجود آمدن مناصب و مشاغل حاصل بازخورد شرایط و ضرورت های جدیدی است که در جامعه تعریف می شوند. آذربایجان صدر قاجار نیز ماحصل شرایط و کارکردهای تازه ای بود که فراروی جامعه ایرانی گشوده شد. ویژگی برجسته این ایالت در صدر قاجار نزدیکی به میدان نبردهای ایران و روس بود. به ضرورت نبردها نیاز به مناصب و القاب جدید با ساختاری نظامی احساس گردید که امیرنظام یکی از جلوه های بارز این موضوع بود. نقش کلیدی امیرنظام در هدایت دستگاه دیوانی و نظامی تبریز حتی پس از پایان نبردها، سبب گردید که به فراخور شرایط، مناصب جدیدی نیز تحت سایه او به وجود آیند. از این حیث وزیرنظام یکی از آن مناصبی بود که با پایان نبردها و با نظارت امیرنظام در تبریز آغاز به کار کرد. محدود شدن یک منصب تازه پاگرفته به یک ایالت، چرایی و ضرورت شکل گیری آن در دوره محمدشاه، هم زمان با فروکش شدن بحران نبردها، کارکرد و وظایف آن با نگاهی به شخصیت های دارنده موضوع نوشتار پیش رو است که به روش توصیفی تحلیلی صورت می گیرد. وزیرنظام با دایره اختیارات نظامی و اداری وارد ساختار دیوانی قاجار گردید. با از میان رفتن صاحبان برجسته آن، این منصب چندی به جرگه القاب درآمد و درنهایت به عنوان منصبی نظامی شناخته شد.

کلیدواژه ها:

وزیرنظام ، قاجار ، آذربایجان ، ارتش ، کارکرد اداری و نظامی