چگونگی تقرر صفات خداوند در ذات او،از دیدگاه قیصری و ملاصدرا

در این نوشتار سعی شده با روش تحلیلی توصیفی، ابتدا منظور از عینیت صفات با ذات حق همراه با دلایل، بعد عینیت صفات با ذات حق از نظر قیصریبررسی شود و تفاوت قیصری در این مورد با دیگر عرفا بیان ­گردد و بعد از آن عینیت صفات با ذات از نظر ملاصدرا و تفاوت و اشتراک  آن با عرفا از جمله قیصری بررسی شود.قیصری به عینیت صفات و ذات هم در مقام ذات و هم در صقع ربوبی قائل است. تعین اول عرفای دیگر در نزد قیصری همان مقام واحدیت دیگر عرفا است و مقام احدیت همان مقام ذات حق است. صفات در مقام ذات به صورت اطلاقی وحدت دارند که این وحدت به صورت حیثیت اندماجی در نظر گرفته می­شود در مقابل در صقع ربوبی که تجلی مقام ذات است وحدت به نحو حیثیت شانی که به صورت اضافه اشراقی است، می­باشد نه اضافه مقولی از جنس ماهیت تا تکثر در ذات به وجود آید.فهم این مساله را می­توان به کمک دستگاه فلسفی ملاصدرا در مورد معقولات ثانی فلسفی کمک گرفت که تکثر معقولات به تکثر متن نمی­انجاند. در این دستگاه فلسفی رابطه ذات با صفاتش مانند رابطه وجود با ماهیت است که وجود تقدم بالحقیقه نسبت به ماهیت، و ماهیت تاخر بالمجاز نسبت به وجود دارد. به عبارت دیگر صفات و شئون حق در مقام فهم تاخر رتبی نسبت به حق­تعالی دارند.

کلیدواژه ها:

قیصری ، ملاصدرا ، توحید صفاتی ، صفات ذاتی ، صفات اضافی