نقش گسل عطاری بر ناپایداری های مخزن سد دامغان در شرایط بارگذاری لرزه ای

سد دامغان سدی خاکی از نوع سنگریزه ای با ارتفاع 54/5 متر از کف رودخانه و طول تاج 445 متر در منطقه ای با پتانسیل لرزه خیزی بالا درنزدیکی محل تلاقی دو ایالت لرزه زمین ساخت البرز، ایران مرکزی قرار دارد. وجود گسل های جنبای پیرامون و همچنین گسل عطاری و شاخه های فرعی آن که از داخل مخزن سد دامغان عبور کرده، پتانسیل لرزه خیزی این محدوده را به شدت افزایش داده است. بنابراین در صورت فعالیت لرزه ای، شتاب افقی در ساختگاه سد بسیار بالا خواهد بود.محاسبات انجام شده بر اساس مدل آماری کیجکو بیانگر آن است که در منطقه مورد مطالعه، دوره بازگشت زمین لرزه ها با بزرگی 6 ریشتر برابر 147 سال می باشد. بر اساس روش آماری کیجکو، با عمر مفید 50ساله احتمال رویداد 64 % (زمین لرزه مبنای طرح DBL) شتاب گرانش افقی برابر 0.24g. محاسبه گردیده است.جناح راست سد از محور سد به سمت دریاچه، بر روی آهک ها و دولومیت های مقاوم با میان لایه های نازک مارنی و شیلی سازند الیکا قرار گرفته است. در قسمت هایی که شیب لایه ها با شیب توپوگرافی همخوانی دارد لغزش های قدیمی به چشم می خورد. آنالیزهای انجام شده در شرایط بارگذاری لرزه ای، بیانگر آن است که چند دسته بلوک سنگی دارای پتانسیل لغزش گوه ای می باشند. درشرایط رویداد زمین لرزه مبنای طرح، پتانسیل لغزش های صفحه ای در ساحل راست مخزن سد دامغان، به موازات لایه بندی در دامنه های با شیب بیش از 75 درجه وجود دارد. در مابقی طول دریاچه، شیب لایه ها با شیب توپوگرافی (عمدتاً 16-7 درجه) منطبق نبوده که از نظر پایداری مشکلی نخواهند داشت، همچنین تکیه گاه چپ ساختگاه و دریاچه سد از واحدهای کنگلومرایی نئوژن تشکیل شده اند که با توجه به ساختار آن ها پایدار به نظر می رسند، چنین لغزشهایی علاوه بر سر ریز شدن آب از روی تاج سد، مسدود شدن دریاچه های آبگیر و ایجاد خسارت به تاسیسات جانبی سد را به همراه خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

سد دامغان ، گسل عطاری ، زمین لغزش ، زمین لرزه ، لغزش گوه ای