تحلیل مکانی-زمانی تصادفات جاده ای در محور مواصلاتی هراز با استفاده از شاخص های آمار مکانی و سیستم اطلاعات جغرافیایی

زمینه و هدف: تصادفات جاده ای یکی از مهمترین عوامل مصدومیت، معلولیت و مرگ و میر در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و مخصوصا ایران می باشد. وقوع تصادفات جاده ای در محور هراز به عنوان یکی از مهمترین محورهای توریستی کشور، دغدغه بسیاری از مسافران و گردشگران می باشد. هدف اصلی این مقاله، مطالعه توزیع و پراکنش تراکم تصادفات جاده ای و شناسایی خوشه های مکانی تصادفات در جاده هراز به عنوان یکی از مهمترین محورهای مواصلاتی استراتژیک و توریستی کشور می باشد. روش: اطلاعات مرتبط با تصادفات جاده ای در محور هراز توسط سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر ایران جمع آوری شده است که در آن تراکم تصادفات و خوشه های مکانی تصادفات با استفاده از تابع تخمین کرنل و شاخص آمار مکانیGetis-Ord Gi* در روش تحلیل نقاط حاد حادثه خیز در بازه زمانی ۵ ساله ۱۳۹۵-۱۳۹۹ مورد ارزیابی و شناسایی قرار گرفته است. یافته ها: نتایج بدست آمده از اعمال تابع تخمین تراکم کرنل نشان دهنده تعییر پذیری مکانی-زمانی تراکم تصادفات جاده ای در امتداد محور هراز در بازه زمانی ۱۳۹۵-۱۳۹۹ بوده که در آن منطقه کهرود پایین بیشترین میزان تراکم تصادفات را به خود اختصاص داده است. تحلیل نقاط حاد حادثه خیز نیز مشخص کرده است که در قسمتهای پنجاب، کهرود پایین، گرنک و پلور خوشه های مکانی تصادفات با مقدار میانگین Z-score ۴.۴۹ شکل گرفته است که در طول زمان و در بازه زمانی ۵ ساله، تعداد خوشه های تصادفات، درصد تصادفات رخ داده در خوشه ها و همچنین طول محور در خوشه های تصادفات شناسایی شده کاهش پیدا کرده است. نتیجه گیری: تابع تخمین تراکم کرنل و روش تحلیل نقاط حاد حادثه خیز در بررسی و تحلیل مکانی-زمانی توزیع پراکنش و تراکم تصادفات و همچنین شناسایی خوشه های مکانی تصادفات در محور هراز موثر بوده است.  نتایج حاصل از این تحقیق می تواند در جهت انجام اقدامات اصلاحی فنی و ساختاری، امداد رسانی و همچنین آگاهی بخشی مسافران از وجود قسمتهای خطرناک مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

Road accidents ، Haraz road ، Kernel density ، Hot spot ، Spatio-temporal analysis ​​​​​​​ ، تصادفات جاده ای ، محور هراز ، تراکم کرنل ، نقاط حاد ، تحلیل مکانی-زمانی