دلایل پیشنهاد عبد الله بن عباس از سوی امیرالمومنین (ع) به عنوان حکم در واقعه حکمیت با تاکید بر نهج البلاغه

یکی از مهمترین وقایع دوران حکومت امیرالمومنین (ع) واقعه حکمیت می باشد که در مقطع پایانی جنگ صفین مطرح شد و مدتی پس از آن به وقوع پیوست. شایسته است این واقعه با توجه به مولفه های مختلف تاریخی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد بررسی شخصیتهای تاثیرگذار از میان یاران آن حضرت از مهمترین آن مولفهها میباشد. یکی از آن شخصیتها «عبدالله بن عباس» است. از جمله نکات قابل توجه درباره وی آنست که او در مرحله انتخاب حکمین، گزینه پیشنهادی امیرالمومنین (ع) به عنوان حکم (داور) می باشد. سوال اصلی این مقاله، چرایی انتخاب این شخصیت از جانب آن حضرت میباشد. پاسخ به این سوال با وجود برخی از ویژگیهایی که در نوع نگاه عبد الله بن عباس به حکومتداری امیرالمومنین × و برخی از اختلاف نظرهای وی با آن حضرت و همچنین شبهاتی مانند اتهام جانبداری امام و یا چگونگی جمع بین اعتماد امام و اخبار مربوط به خیانت او در بیت المال بصره در تحلیل واقعه حکمیت اهمیت ویژهای دارد. این پژوهش با محوریت نهجالبلاغه و با استفاده از منابع تاریخی به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. مدعای این پژوهش آنست که هیچ گونه جانب داری قبیلگی و مذموم در این انتخاب دخیل نبوده بلکه معیارهای منطقی و معقول در این گزینش نقش داشته است. ضمنا اخبار مربوط به بیت المال بصره بر فرض صحت، توجیه قابل قبولی دارد که خللی به درستی تصمیم امام وارد نمی کند. نتیجه این پژوهش آنست که با وجود برخی اختلاف نظرها بین ابن عباس و امیرالمومنین× با توجه به ویژگیهایی از قبیل بهرهمندی وی از معارف قرآنی، جایگاه اجتماعی و قبیلگی، توانمندی در مناظره، صلابت و پایداری و امانتداری شایستهترین فرد در میان یاران آن حضرت، عبد الله بن عباس بوده است.

کلیدواژه ها:

امیرالمومنین علی ، عبد الله بن عباس ، واقعه حکمیت ، انتخاب حکم ، نهج البلاغه