بررسی ارتباط هیدرولیکی و اختلاط آب دریاچه ارومیه با آبخوان ساحلی شبستر

آبخوان ساحلی شبستر در استان آذربایجانشرقی و در شرق و شمالشرق دریاچه ارومیه واقع شده است. در چند سال اخیر بعلت برداشت بی رویه آب زیرزمینی از این دشت، تعداد زیادی از چاههای پمپاژ منطقه شور شده است. بعلت نزدیکی این سفره به دریاچه نمکی ارومیه؛ این دریاچه مهمترین عامل شور کننده این آبخوان ساحلی متصور می گردد. همچنین شوره-زارهایی که در قسمتهای انتهایی دشت واقع شده است مظنون مهم دیگری برای آلوده کردن دشت بحساب می آید. از آنجاییکه جنس سنگ کف این آبخوان از رسوبات رسی و مارنی است بالاآمدگی آب شور عامل سومی است که بعنوان منبع آلاینده فرض می گردد. لاگ های حفاری که بین این سفره و ساحل دریاچه ارومیه حفاری شده نشان می دهد که تا عمق ۷۰ متری جنس رسوبات از نوع نفوذناپذیر و عمدتا رسی، سیلتی و مارنی است و لذا بنظر می رسد که هرگونه پیوستگی هیدرولیکی بین این سفر و دریاچه ارومیه عملا وجود نداشته است. عملیات نمونه برداری آب با توزیع مناسب در تابستان سال ۱۳۹۳ از این آبخوان جهت پی بردن به منبع اصلی آلاینده این دشت انجام گردید. نسبت کلراید به بروماید و سدیم به کلراید نشان داد که احتمالا آب دریاچه ارومیه که در قسمتهایی انتهایی دشت ذخیره شده در نتیجه مخروط افتهایی موضعی به سمت مرکز دشت و چاههای کشاورزی جریان می یابد. برای تعیین اختلاط آب دریا و آب شیرین؛ ایندکس اختلاط آب دریا(SMI) پیشنهاد شده است. ۳۶ درصد از نمونه های این دشت دارایSMI بزرگتر از یک می باشند و احتمال می رود که تحت تاثیر اختلاط آب دریاچه ارومیه قرار گرفته اند.

کلیدواژه ها:

دشت ساحلی شبستر ، دریاچه ارومیه ، شور شدن آب زیرزمینی ، پیوستگی هیدرولیکی ، SMI