ارزیابی میزان تاب آوری اجتماعی شهری موردشناسی؛ شهر زاهدان

یکی از راهبرد­های بین­المللی سازما:ن ملل متحد، برای کاهش بلایا، ایجاد تاب­آوری جوامع در برابر سوانح طبیعی و انسانی است. در همین راستا، تحقیق حاضر، به ارزیابی و تحلیل میزان تاب­آوری اجتماعی در شهر مرزی زاهدان می­پردازد. روش گردآوری اطلاعات به دو صورت؛ اسنادی و میدانی (پرسشنامه و مصاحبه) با توجه به شاخص­های فضای ذهنی شامل: سرمایه اجتماعی (اعتماد عمومی، اعتماد نهادی، مشارکت رسمی، مشارکت غیررسمی و آگاهی و تعلق مکانی) می­باشد. جامعه آماری، تعداد ۵۸۷۷۳۰ نفر ساکن در مناطق ۵ گانه شهر زاهدان بر اساس آخرین سرشماری عمومی (۱۳۹۵) می­باشد. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران، ۳۸۴ پرسشنامه محاسبه و به روش نمونه­گیری تصادفی ساده توزیع گردید. در تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده­ها از آزمون­های آماری شامل آزمون تی تک­نمونه­ای و تحلیل واریانس یک­طرفه استفاده شده است. بر اساس یافته­های پژوهش، در مجموع، این نتایج به دست آمده: میانگین کلی شاخص­های سرمایه اجتماعی (۲۴/۲) و تعلق مکانی (۰۹/۲) در تمامی مناطق پایین­تر از حد متوسط (۳) و دارای وضعیت نامطلوبی بوده و وضعیت هر یک از این شاخص­ها، در بین مناطق شهر با یکدیگر یکسان نیست. همچنین، مناطق یک، پنج و دو دارای وضعیت مطلوب­تری نسبت به مناطق سه و چهار شهر زاهدان (حاشیه­نشینان و مهاجرین عمدتا در این دو منطقه زندگی می­کنند) به لحاظ شاخص­های سرمایه اجتماعی و تعلق مکانی هستند. در نهایت می­توان نتیجه گرفت که فضای ذهنی نامناسب در مناطق شهری زاهدان (مخصوصا در مناطق ۳ و ۴) باعث آسیب­پذیری و عدم تاب­آوری اجتماعی شهر گردیده و به تبع آن، امنیت اجتماعی[۱] و توسعه این مناطق را به خطر انداخته است (فضای ذهنی نامناسب تهدیدی برای تاب­آوری شهر می­باشد).  [۱]. منظور، ناامنی اجتماعی است. بررسی ناامنی سیاسی موضوع این پژوهش نیست.

کلیدواژه ها:

تاب آوری اجتماعی ، سرمایه اجتماعی تعلق مکانی ، فضای ذهنی ، شهر زاهدان