پهنه بندی آسیب پذیری شبکه فاضلاب شهری در مقابل مخاطرات طبیعی (مطالعه موردی: منطقه یک آبفا شهر تهران)

مراکز شهری بعلت تراکم جمعیتی و به تناسب آن تراکم تاسیسات آبرسانی و گستردگی شبکه جمع­آوری و دفع فاضلاب، برای مقابله با اثرات رویدادهای طبیعی خصوصا سیل نیازمند مراقبت­ها، مقاوم­سازی­ها و تمهیدات خاص خود می­باشند. منطقه یک آبفا تهران شمالی ترین منطقه تهران به شمار می­رود. این در حالیست که مهم ترین رودخا نه هایی که سکونتگاه های شهر تهران و شریان های حیاتی آن را تحت تاثیر قرار می دهند و همواره یک عامل خطرساز از نظر سیلاب محسوب می شوند، رودخانه های شمال تهران می باشند، این رودخانه ها علی رغم میانگین دبی کم، از جریانات سیلابی نسبتا بالایی برخوردار هستند که می تواند عامل ایجاد سیلاب های شدید در مناطق پایین دست گردند. روش تحقیق بر پایه روش توصیفی- تحلیلی و با انجام مطالعات کتابخانه ای و میدانی صورت گرفت. در مراحل تحقیق، ابتدا زیرمعیارهای موثر بر آسیب پذیری منطقه تحقیق، تعریف شده و به روش AHP-FUZZY وزن دهی شدند و در نتیجه میزان تاثیر هرکدام برآسیب­پذیری شاخص­های موردنظر مشخص شده و با به کارگیری مدل TOPSISIS توزیع شدند. مدل سازی رواناب با استفاده از حداکثر بارش روزانه ایستگاه های هواشناسی تهران می باشد که جهت برآورد ارتفاع رواناب گستره موردمطالعه از روشArc CN-Runoff استفاده شد. نتایجی که در این پژوهش بدست آمد، روشن ساختند که منطقه یک تهران نسبت به چهارمنطقه دیگر آب و فاضلاب تهران با توجه به تجمع بالای تاسیسات با ارزش اقتصادی بالا (لوله فاضلاب و منهول)، تجمع بالای مراکز خطر (ایستگاه گاز و خطوط انتقال نیرو)، بافت فرسوده، شیب و تراکم جمعیت بالا، شرایط تاسیسات (از لحاظ قطر و عمق کارگزاری) مخصوصا با توجه به اولویت شاخص هیدرولوژی و وجود چاه­ها مخصوصا مسیل­های شمال تهران (درکه، دربند، ولنجک، مقصودبیک، جمشیدیه، دارآباد و لارک) که مانعی جهت جاگذاری تاسیسات به صورت مدفون و در عمق زیاد جهت محافظت و امنیت بیشتر می باشند و متغیرهای دیگر ریسک قابل توجهی دارد که هیچ گونه تمهیداتی برای دفع فاضلاب در شرایط بحرانی در کل منطقه یک آبفا حاصل نشده است و از این جهت زنگ خطری برای مسئولان و برنامه­ریزان بلایای طبیعی است.

کلیدواژه ها:

سیل ، شبکه فاضلاب ، منطقه یک آبفا ، TOPSIS ، FUZZY_AHP