دیگری به مثابه معیار امر اخلاقی در آثار سعدی

قاعده زرین بر دوگانه خود - دیگری استوار است. سعدی به ­تصریح در یکی از قطعات خود به این قاعده با بیانی سلبی اشاره کرده­ است. با پیش ­فرض گرفتن توجه سعدی به قاعده زرین پرسش این است که اصولا علت توجه به دیگری در اندیشه سعدی چیست؟ و این قاعده با نظر به ساحت­ های پنج گانه وجود انسان یعنی باورها، احساسات، خواسته­ ها، گفتار و کردار، در روایت­ها و حکمت­ های سعدی چگونه انعکاس یافته است؟ پاسخ به این پرسش ­ها با روش توصیفی تحلیلی انجام شده­ است. نتایج نشان می­دهد توجه سعدی به دیگری از سه منشا توجه به امر الهی، خویش ­کامی و اهمیت عدالت اجتماعی مایه می­گیرد. سعدی در اشعارش در قالب حکمت­ها، تمثیل­ ها و سخنان شخصیت­ های داستان قاعده زرین را به صورت امری انضمامی و همچون تجربه زیسته ارائه کرده­ است و درنتیجه امکان همذات­ پنداری و تاثیر عاطفی آن افزون شده­ است؛ یعنی خود را به جای دیگری انگاشتن و آنچه مطلوب است برای دیگری خواستن.

کلیدواژه ها:

قاعده زرین ، سعدی ، دیگری ، اخلاق