تعارض اصل استصحاب با قاعده درا در قانون مجازات اسلامی

قانونگذار ایران، در مواد ۱۲۰ و ۱۲۱ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، قاعده «درا» (الحدود تدرا بالشبهات) را، که یکی از قواعد مهم فقه جزایی اسلام است، به رسمیت شناخته و به موجب آن هر نوع شبهه و یا تردید در وقوع جرم یا برخی از شرایط آن و یا هر یک از شرایط مسئولیت کیفری را موجب انتفاء مجرمیت، مسئولیت کیفری و مجازات دانسته است. با وجود این، در مواد دیگر این قانون بویژه مواد ۳۰۷، ۳۰۸، ۳۱۱، ۱۱۴ و ۱۱۵ بر مبنای اصل استصحاب، احکامی وضع کرده است که برخی از آنها مثل حکم به عمدی بودن جنایت به هنگام شک در مسلوب الاختیار بودن یا نبودن مرتکب در حین ارتکاب جرم، حکم به ثبوت قصاص در صورت تردید در جنون مرتکب به هنگام ارتکاب جرم و محکومیت و مجازات مرتکب به هنگام شک در توبه وی قبل از اثبات جرم، با مقتضیات قاعده درا در تعارض است. این مقاله به بررسی این احکام متعارض می پردازد.

کلیدواژه ها:

istiṣḥāb principle ، Conflict ، resolution ، darʼ rule ، Iranian Islamic penal code