معنای فرزند و نقش آن در تصمیم گیری برای فرزندآوری

در سال های اخیر، در حوزه خانواده بسیاری از مفاهیم دستخوش تغییرات معنایی شده است. از آنجا که فرزند کانون اصلی و فرزندآوری یکی از مهم ترین کارکردهای خانواده است. درک والدین و به ویژه زنان از فرزند می تواند. تعیین کننده بسیاری از تصمیمات در حوزه باروری در آینده باشد. لذا واکاوی «معنای فرزند» و پررسی درک زنان از این مفهوم ضروری است. پژوهش های انجام شده در سال های اخیر، متمرکز بر روند افزایشی یا کاهشی جمعیت و دلایل آن بوده اند. نگاه کمی و تاکید بر کمیت جمعیت. سبب مغفول ماندن هسته اصلی موضوع یعنی فرزند و معنای آن می شود. درک معنای فرزند در قالب نگاه کیفی, قطعا سبب شفافیت بیشتر می گردد. تحلیل هدفمند تصمیم سازی برای فرزندآوری نیاز جدی به نگاه عمیق و کیفی به معنای فرزند دارد. در تحقیق حاضر، با استفاده از رویکرد کیفی، آگاهی از معنای فرزند زنان متاهل دارای فرزند و بدون فرزند مورد بازاندیشی قرار گرفته است. در انتخاب سوالات شروع مصاحبه در کنار مصاحبه های اکتشافی، از نظریات معنامحور در مکتب جامعه شناسی معرفت و از نظریات فرزند محور در حوزه جمعیت شناسی سود بردیم. داده ها از طریق مصاحبه نیمه باز با ۲۵ زن متاهل (دارای فرزند و بدون فرزند) در شهر تهران با نمونه گیری هدفمند جمع آوری و با استفاده از تحلیل محتوای تماتیک. تجزیه و تحلیل گردید. مضمون اصلی پژوهش گویای آن است که معنای فرزند از نگاه زنان مورد مطالعه. تلفیقی از عناصر سیال مادی، معنوی و حمایتی است. این موجودیت فرهنگی، معنابخش زندگی است و در برساخت هویت شخصی، جنسی و بزرگسالی و رشد عقلانیت کنشگر نقش بسزایی دارد. از تحلیل داده ها الگویی چهارگانه از معنای فرزند حاصل شد؛ ۱. بعد عاطفی که تاکید بر جنبه احساسی معنای فرزند دارد ۲. بعد عقلانی که نماد رشدعقلانیت در معنای فرزند است ۳. بعد فردگرایانه که نشان از ابعاد هویت فردی مادر از معنای فرزند دارد ۴. و بعد مبتنی بر روابط اجتماعی و خانوادگی که در مقابل بعد فردی قرار می گیرد. زنان در برساخت مفهوم فرزند از الگوهای مذکور به طور ترکیبی و ناهمزمان بهره می برند. فرزند ظرفی است برای پر کردن عاطفه که با تزریق حس خوب به ثبات و تداوم زناشویی کمک می کند. فرزند برای زنان به معنای شمشیر دو لبه است، هم معنای زند گی است و هم معنای تباهی آن. به واقع در هر انتخابی از میان داشتن با نداشتن فرزند، فرصت سوزی هایی رخ می دهد که اجتناب ناپذیر است. این پدیدار اجتماعی حاصل ذهنیت مشارکت کنند گان پژوهش درباره فرزند است. یافته های این پژوهش می تواند در سیاست گذاری های آتی، جهت نیل به سطح باروری متعادل, مثمر ثمر باشد. در خصوص رفع نگرانی درباره کاهش موالید و به تبع آن کاهش جمعیت، توجه به هسته اصلی موضوع یعنی "فرزند" بسیار حائز اهمیت است. واکاوی ارزشگذاری و معنای فرزند از سوی زنان در میدان عمل می تواند راهگشای پاسخ به سوالات متعددی در باب خانواده و فرزند باشد.