تجمع و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی در گندم: جنبه‎های زراعی و مورفو- فیزیولوژیکی

جهت اصلاح و معرفی ارقام گندم با عملکرد دانه بالا ضروری است آگاهی و دانش ما در خصوص صفات فیزیولوژیکی مرتبط با آن افزایش یابد. ذخیره مواد فتوسنتزی در ساقه و انتقال مجدد آن‎ها به دانه از مهم‎ترین صفات فیزیولوژیکی مرتبط با عملکرد دانه و مقاومت به تنش‎های محیطی در گندم است. ترکیب اصلی مواد ذخیره شده در ساقه گندم کربوهیدرات‎های محلول در آب می‎باشد. کربوهیدرات‎ها در میانگره‎های ساقه، زمانی تجمع می‎یابند که ساختار آن میانگره تکمیل شده باشد. ارقام گندم با طول و وزن مخصوص (نسبت طول به وزن میانگره) مناسب ساقه، گنجایش بیشتری برای تجمع مواد فتوسنتزی در ساقه خود دارند. در شرایط مطلوب محیطی، مقدار ذخیره‎سازی در ساقه افزایش می‎یابد. انتقال مجدد مواد ذخیره‎ای ساقه، زمانی اتفاق می‎افتد که فتوسنتز جاری جواب‎گوی نیاز دانه‎ها نمی‎باشد. پایه‎های فیزیولوژیک نحوه رسیدن پیام برای شروع انتقال مجدد به طور کامل مشخص نشده است. احتمالا سطح ساکاروز و غلظت هورمون آبسزیک اسید در ساقه در شروع تجزیه ذخایر نقش داشته باشند. مقدار انتقال مجدد در هر رقم، توسط مقدار ذخیره‎سازی ساقه و کارایی انتقال مجدد تعیین می‎شود. کارایی انتقال مجدد نیز توسط تعداد و وزن دانه (قدرت مخزن) مشخص می‎گردد. تنش‎های محیطی زمان شروع و مقدار انتقال مجدد را تحت تاثیر قرار می‎دهند. مقدار مشارکت انتقال مجدد در پر کردن دانه گندم متغیر بوده و بسته به رقم، شرایط محیطی و تغییرات وزن دانه تغییر می‎کند. رابطه مشخصی بین عملکرد دانه و انتقال مجدد مشاهده نمی‎شود. این امر نشان می‎دهد اصلاح ارقام با انتقال مجدد بالا و عملکرد دانه بالا کار ساده‎ای نمی‎باشد.

کلیدواژه ها:

تنش خشکی ، کربوهیدرات‎های محلول در آب ، عملکرد دانه ، میانگره‎های ساقه