برآورد حجم خشکه دار و نرخ مرگ ومیر درختان بلوط ایرانی در ارتباط با برخی عوامل محیطی در جنگل های بلوط زاگرس (پژوهش موردی: تنگ علمدار، بهبهان)

خشکیدگی درختی پدیده مهم و پیچیده ای است که در بیشتر جنگل های بلوط جهان روی داده است. این تحقیق با هدف برآورد مرگ ومیر، حجم خشکه دارها و عوامل اکولوژیکی موثر بر آنها در منطقه تنگ علمدار بهبهان اجرا شد. به این منظور یک قطعه ۵۰ هکتاری انتخاب و در آن ۳۰ قطعه نمونه ۲۵ آری به صورت تصادفی سیستماتیک پیاده شد. در این قطعات نرخ مرگ ومیر درختان بلوط، حجم خشکه دارها در گروه های مختلف (اعم از درشت و ریز)، شیب، ارتفاع از سطح دریا، شکل زمین، شکل دامنه و جهت دامنه اندازه گیری و ثبت شد. از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون تجزیه واریانس یکطرفه برای تجزیه وتحلیل اطلاعات استفاده شد. نتایج نشان داد که حجم خشکه دارهای سرپا، افتاده و ریز به ترتیب ۰۱/۷، ۲۱/۱۵ و ۰۳۹/۰ متر مکعب در هکتار است. نرخ مرگ ومیر درختان بلوط در منطقه تنگ علمدار بسیار زیاد و در حدود ۵۷ درصد است. بیشترین مرگ ومیر در این تحقیق در طبقه های قطری ۱۵-۱۰ سانتی متری مشاهده شد. نرخ زیاد مرگ ومیر متاثر از ارتفاع از سطح دریا و جهت جغرافیایی نبود. از طرف دیگر، حجم و تعداد خشکه دارها در گروه های مختلف همبستگی معنی داری با متغیرهای فیزیوگرافی نداشت. مرگ ومیر زیاد در همه طبقات قطری ممکن است نشان دهنده این مسئله باشد که مرگ ومیر در نتیجه دیرزیستی درختان بلوط نیست، بلکه نوعی آشفتگی سبب آن شده است. همچنین یکی از دلایل احتمالی کم بودن حجم خشکه دار ریز، آشفتگی های انسانی است. بنابراین با توجه به مرگ ومیر زیاد در این منطقه توصیه می شود ضمن برنامه ریزی برای حفظ جنگل، فعالیت های جنگلکاری و احیا انجام گیرد.

کلیدواژه ها:

خشکه دار ، زوال جنگل ، بلوط ایرانی ، شکل زمین ، خشکه دار خرد