تعیین الگوی کشت و سبد بهینه مصرف انرژی مورد نیاز در پمپاژ آب آبیاری (مطالعه موردی: اراضی شمال ایران)

محدود بودن منابع انرژی فسیلی و مشکلات ناشی از انتشار گازهای گلخانه ای حاصل از آن، ضرورت مصرف انرژی های تجدیدپذیر را بر همگان روشن ساخته است. بر همین اساس در تحقیق حاضر سعی شده است، با استفاده از مدل چندهدفه، الگوی کشت بهینه زراعی و سبد بهینه مصرف انرژی در اراضی کشاورزی به­گونه­ای که منافع حاصل از تولید محصولات زراعی کشاورزان با تکیه بر استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر و کاهش مصرف سوخت منابع انرژی فسیلی مورد استفاده در سیستم آبیاری، تعیین شود. جامعه آماری پژوهش، زارعین منطقه بیشه جنوبی شهرستان بابل می باشند. داده­های مربوطه از طریق اداره جهاد کشاورزی منطقه و سازمان ساتبا، در سال ۱۴۰۰ به صورت خام جمع آوری شد. نتایج مطالعه، در وضعیت ترکیب انرژی تجدیدپذیر با انرژی فسیلی در پمپاژ آب آبیاری، کشت محصولات شالی طارم، شالی شیرودی، سویا، و ذرت به­ترتیب با سطح کشت ۴۴/۰، ۳۰/۰، ۱۶/۰ و ۱۰/۰ در هکتار را به­عنوان مقادیر بهینه پیشنهاد می­کند. با اجرای الگوی پیشنهادی، سود زارعین منطقه به­ازای هر هکتار از ۴۹/۵۳۶ به ۴۱/۵۳۸ میلیون ریال نسبت به وضعیت عدم لحاظ انرژی تجدیدپذیر در الگوی جاری، افزایش می­یابد. سبد بهینه مصرف انرژی به­صورت ترکیب به­کارگیری انرژی خورشیدی و انرژی فسیلی، ۲۶۹۰ کیلووات ساعت به­دست آمد، که از این مقدار، ۸۲ درصد به انرژی فسیلی و ۱۸ درصد به  انرژی خورشیدی اختصاص دارد. همچنین، براساس نتایج، با انتخاب سیستم پمپ ترکیبی فسیلی-خورشیدی و همچنین کاهش سطح کشت شیرودی و افزایش سطح طارم، سویا و ذرت نسبت به الگوی فعلی منطقه در شرایط عدم استفاده از انرژی تجدیدپذیر به­عنوان منبع سوخت آبیاری، ۱۸ درصد از میزان انتشار گازهای گلخانه ای صرفه­جویی خواهد شد. لذا، تشویق و حمایت دولت از کشاورزان در زمینه استفاده از منابع انرژی­های تجدیدپذیر در تامین سوخت کشاورزی می تواند در کاهش زیان­های محیط­زیستی ناشی از کشاورزی نقش به­سزایی داشته باشد.

کلیدواژه ها:

الگوی کشت بهینه ، انتشار گازهای گلخانه ای ، انرژی خورشیدی ، انرژی فسیلی ، شهرستان بابل