بررسی تنوع ژنتیکی، زمان برداشت و روش خشک کردن توده های گیاه دارویی (Mentha piperita L.) بر اساس صفات فیتوشیمیایی

نعناع فلفلیMentha piperita L.  گیاهی از خانواده نعنائیان Lamiaceae و نام رایج Peppermint یکی از گیاهان مهم و ارزشمند در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی است که انجام مطالعات فیتوشیمیایی بیش تر بر روی آن ضروری می باشد. این آزمایش بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در محل اداره ایستگاه تحیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان مشگین شهر در سال ۱۴۰۰ اجرا شد. در این تحقیق توده های مختلف نعناع فلفلی از مناطق مختلف ایران جمع آوری و کشت گردید و بررسی صفات فیتوشیمیایی در مرحله نیمه گلدهی انجام شد. همچنین اسانس مواد گیاهی در مرحله نیمه گلدهی و تمام گلدهی به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد، میزان کلروفیل a و میزان اسانس در مرحله ۵۰ و ۱۰۰ درصد گلدهی و خشک کردن در دمای آون ۴۰ درجه سانتی گراد تفاوت معنی داری در سطح احتمال ۱ درصد وجود داشت و بین آنتوسیانین، فلاونوئید، کارتنوئید، میزان اسانس در مرحله ۵۰ و ۱۰۰ درصد گلدهی و خشک شده در سایه تفاوت معنی داری وجود نداشت. بر اساس نتایج مقایسه میانگین ها میزان آنتوسیانین بین ۰/۹۳ تا ۲/۳۷ میلی گرم بر گرم، فلاونوئید ۰/۹۴ تا ۲/۹۵ میلی گرم بر گرم، میزان اسانس در مرحله ۵۰ درصد گلدهی و خشک شده در سایه ۰/۴۴ تا ۲/۰۶ درصد متغییر بود و آنالیز اسانس ها هم نشان داد که بیشترین میزان اسانس در مرحله تمام گلدهی و خشک شده در سایه (۳/۸۸ درصد) و در توده نورآباد به دست آمد و کمترین میزان اسانس هم در مرحله ۵۰ درصد گلدهی و خشک شده در سایه (۰/۴۴ درصد) و در توده تبریز مشاهده گردید. نتایج همبستگی بین صفات نشان داد که بیشترین میزان همبستگی بین صفات کلروفیل b با کارتنوئید (۰/۹۸) مشاهده شد. نورآباد، اردبیل، زنجان و همدان نسبت به بقیه توده ها برتر بودند. بنابرین می توان از توده های برتر در برنامه های اصلاحی به منظور تولید ارقام بهتر از لحاظ میزان اسانس استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

اسانس ، تنوع ، روش خشک کردن ، مرحله نمو نعناع فلفلی